İslam Dünyasında Yahudiler

Islam Dünyasinda Yahudiler

Yahudi tarihinin, daha çok da bu tarihin antik Yahudi merkezlerinin yikilmasiy¬la yeni Yahudi devletinin kurulmasi arasindaki önemli bölümü¬nün tarihi, Islam ya da Hristiyanligin hüküm sürdügü topraklar¬da gerçeklesmistir. Bu zaman diliminde Yahudilerin her zaman rahat bir yasam sür¬dürdükleri söylenemez. Küçümsenmis ya da nefretle karsilan¬mis veya baski ya da kiyima ugramislar, ancak hiçbir zaman görmezden gelinmemislerdir. ... Ancak Hristiyanliktan farkli olarak Islam, kendi inancindan olmayan diger tek tanrili inanç topluluklari (Hristiyanlik ve Yahudilik) için özel bir düzenleme getirmistir. Islam hukukunda ve uygulamasinda Müslüman devlet ile hosgörü ve himayeyi hak eden gayrimüslim halk arasindaki iliskiler zimmet adi veri¬len bir anlasmayla düzenlenirdi. Bu anlasmaya tabi olan ehl-i zimmete Islam’in önceligini ve Müslümanlarin üstünlügünü açikça ka¬bul etmis olmalari kosuluyla belli bir statü ta¬ninirdi.

Bernard Lewis, Hristiyanlik ile Islam arasindaki bu temel ayrim üzerinden Yahudilerin, Islam’in ve Hristiyanligin egemen oldugu yasadiklari topraklardaki konumlarinin karsilastirmali analizini yapiyor. Islam’in hâkim oldugu topraklarda Yahudilere karsi hosgörü ve hosgörüsüzlügün bir klise oldugunu ortaya çikariyor. Lewis’e göre Islam dünyasinda Yahudilere karsi hosgörü olarak nitelenen yaklasimin kaynagi Islam hukuku olmasina karsin hosgörüsüzlügün kaynagi Islam’in yasadigi gerileme süreci ve Hristiyan Avrupa’dir.

Orta Dogu ve Islam tarihi konusunda dünyanin önde gelen tarihçilerinden biri olan Bernard Lewis’in kaleme aldigi Islam Dünyasinda Yahudiler, Yahudilerin tarihine oldugu kadar Islam’in tarihine de isik tutuyor.