Abbasiler Döneminde Vezirlik

Siyasi ve idari açidan gerçeklestirdikleri faaliyetlerle kendilerinden sonraki pek çok Islâm devletinin kurumsal yapisinda kalici bir etki birakan Abbâsîler, Emevîler'den tevarüs ettikleri kurumlarin bir kismini gelistirerek bir kismina ise yenilerini ekleyerek devleti daha merkezî ve bürokratik bir yapiya kavusturmuslardir. Bu yöndeki çabalarin en önemlisi kuskusuz Islâm tarihinde resmî bir kurum olarak ilk defa vezirlik müessesesinin tesis edilmesidir. Kuruldugu ilk dönemlerde idari açidan nispeten basit bir görümüm arz eden vezirlik müessesesi, sekizinci yüzyilin sonlarindan itibaren tam tesekküllü bir yapi haline gelmis, dokuzuncu yüzyilin sonlarindan itibaren ise çeyrek asir boyunca hemen hemen son kudretli dönemini yasamistir.

Abbâsîler Döneminde Vezirlik vezirlik kurumunun son parlak dönemini yasadigi Muktedir-Billâh'in halifeliginden Abbâsîler'de Selçuklu nüfuzunun sona erdigi Muktefî-Liemrillâh'in halifeligine kadar iki asri askin bir zaman dilimini kapsamaktadir. Kitapta bu süre zarfinda halifenin ve onun vekili olarak vezirin güç ve otoritesindeki degisim dikkate alinarak vezirlik kurumunun tarihî gelisimi ve isleyisi üzerinde durulmus, vezirlerin birbirleriyle mücadeleleri, siyasi ve idari faaliyetleri, halife ve sultanla iliskileri derinlemesine incelenmistir. Ayrica vezirlik kurumunun ortaya çikisi ve mahiyeti, Abbâsî bürokrasisinin temelini olusturan divanlar, vezirlerin tayin merasimleri, görevleri, kiyafetleri, lakaplari, gelirleri, azledilme gerekçeleri ve nâibü'l-vezirlik gibi vezirlik kurumunun isleyisine dair konular da kitabin ele aldigi temel meselelerdir.