Bilimin Büyüsü

A.M. CELÂL SENGÖR
Prof. Dr. Dr. h.c. mult. A. M. Celâl Sengör
24 Mart 1955’te Istanbul’da dogdu. 1973 yilinda Robert Academy’yi bitirdi, 1978’de University at Albany’den (State University of New York) jeolog olarak mezun oldu. Ayni üniversitede 1979’da master, 1982’de doktora yapti. 1981’de ITÜ Maden Fakültesi Genel Jeoloji kürsüsüne asistan oldu. 1984’te Londra Jeoloji Cemiyeti’nin Baskanlik Ödülünü, 1986’da TÜBITAK’in Bilim Ödülünü aldi. Ayni yil ITÜ Maden Fakültesi Genel Jeoloji Anabilim dalinda doçent oldu. 1988’de Neuchâtel Üniversitesi Fen Fakültesi’nden seref bilim doktoru (Docteur ès sciences honoris causa) payesi aldi. 1990’da Academia Europaea’ya ilk Türk üye olarak seçildi, ayni yil Avusturya Jeoloji Servisi muhabir üyesi, 1991 yilinda Avusturya Jeoloji Dernegi seref üyesi oldu. 1991 yilinda Kültür Bakanligi’nin Bilgi Çagi Ödülü’nü kazandi. 1992’de ITÜ Maden Fakültesi Genel Jeoloji Anabilim dalinda profesörlüge yükseltildi. 1993 yilinda Türkiye Bilimler Akademisi kurucu üyesi oldu, akademi konseyine seçildi. Ayni yil TÜBITAK Bilim Kurulu üyesi oldu. 1994’te Rusya Doga Bilimleri Akademisi üyeligine, Fransiz ve Amerikan Jeoloji Dernekleri seref üyeligine seçildi, ayrica kendisine Fransiz Fizik Cemiyeti ve École Normale Supérieure Vakfi tarafindan Rammal Madalyasi verildi. Sengör 1997 yilinda Fransiz Bilimler Akademisi tarafindan yerbilimleri dalinda büyük ödül (Lutaud Ödülü) ile taltif edildi. 1998 Mayis ayi içerisinde Sengör’e, Collège de France’ta misafir profesör olarak bir kürsü verildi. Burada XIX. yüzyilda tektonigin gelismesine Fransiz jeologlarinin katkisi konulu bir ders verdi ve 28 Mayis 1998’de Collège de France’in madalyasini aldi. 1999’da Londra Jeoloji Cemiyeti kendisine Bigsby Madalyasi’ni tevcih etti. 2000 yilinin Nisan ayinda Amerika Birlesik Devletleri Ulusal Bilimler Akademisi yabanci üyeligine seçilen ilk Türk oldu. 2004-2005 ögretim yilinda Sengör, Collège de France’da Uluslararasi Kürsü (Chaire internationale) profesörlügünü deruhte etti ve 20 Mart 2005’te ikinci kez Collège de France Madalyasi’ni aldi. 2006’da üç yilligina Paris Ulusal Doga Tarihi Müzesi onur üyeligine getirildi ve Rus Bilimler Akademisi’ne yabanci üye olarak seçildi. 2014 yilinda Leopoldina Alman Ulusal Bilimler Akademisi’ne, 2015’te de Avusturya Bilimler Akademisi’ne seçildi. 2009’da Londra’daki Doga Tarihi Müzesi (The Natural History Museum) Sengör’ü fahrî arastirmaci olarak atadi ve ayni yil dünyanin en iyi altinci üniversitesi addedilen Chicago Üniversitesi kendisine seref bilim doktoru payesini tevcih etti. 2010 yili Ekim ayinda Almanya’nin bir yerbilimciye verdigi en büyük ödül olan Steinmann Madalyasi ile taltif edildi. 2017’de Amerikan Jeoloji Dernegi’nin Bilim Tarihi ve Felsefesi Bölümü’nün Mary C. Rabbitt ödülünü, 2018’de de Avrupa Yerbilimleri Birligi’nin kati arz konusundaki en büyük madalyasi olan Arthur Holmes Madalyasi’ni aldi. Sengör, Collège de France disinda Ingiltere’de Oxford (Royal Society Arastirici bursuyla), ABD’de California Institute of Technology (Moore Distinguished Scholar olarak) ve Avusturya’da Salzburg-Lodron Paris üniversitelerinde misafir profesörlük yapmistir.
Sengör jeolojide bilhassa yapisal jeoloji ve tektonik dallarindaki çalismalari ile ün yapmistir. Bu konuda 17 kitap, 262 bilimsel makale, 217 teblig özeti, 74 popüler bilim makalesi; tarih ve felsefe ile ilgili popüler 13 kitap ve 500’ü geçen deneme yazisi yayimlamistir. Bunlarin 1997-1998 yillari arasinda Cumhuriyet Bilim Teknik dergisindeki Zümrütten Akisler kösesinde çikmis olanlari Yapi Kredi Kültür Sanat Yayinlari tarafindan 1999’da Zümrütnâme basligi altinda kitaplastirilmistir. 2003 yilinda ise ikinci deneme kitabi Zümrüt Ayna basligiyla yayimlanmistir. Yasam öyküsü 2010 yilinda Türkiye Is Bankasi Kültür Yayinlari Nehir Söylesi serisinde Bir Bilim Adaminin Serüveni basligi altinda yayimlanmistir. Sengör ayrica pek çok uluslararasi dergide editör, yardimci editör ve yayin kurulu üyeligi yapmistir ve yapmaktadir.
Sengör, 1986 y