Emperyalizmlerin Sosyolojisi

Emperyalist fenomenler, her dönemin ekonomik sinif çikarlarina indirgenmeye çalisilabilir. NeoMarksist kuramin yaptigi budur. Emperyalizmde, kisacasi, yalnizca kapitalist üst katmanin kapitalist gelismenin belli bir asamasindaki çikarlarinin yansimasini görür. Süphesiz ki bu, meselemizin çözümüne dair elimizde olan açik ara en ciddi katki. Ancak bu düsüncenin, tarihin ekonomik yorumunun mantiksal olarak zorunlu bir sonucu olmadigini vurgulayalim. Bu düsünce, tarihin ekonomik yorumuyla çelismeden, hatta onun sundugu çerçevede kalarak da reddedilebilir.

Emperyalizm geçmis devirlerin kalintilari diyebilecegimiz büyük gruba girer. Bunlar tüm somut toplumsal durumlarda, her toplumsal durumun o günkü yasamsal kosullariyla degil de o günün geçmisinin yasamsal kosullariyla, yani iktisat tarihi bakis açisindan o anin degil de geçmis zamanin üretim iliskileriyle açiklanabilecek unsurlari üzerinde büyük bir rol oynarlar. Emperyalizmi ortaya çikaran yasamsal zorunluluklar kaybolup gittiginden onun da zamanla ortadan kalkmasi gerekiyor. Yapisal unsur olarak ortadan kalkmasi gerekiyor zira, tasiyicisi olan yapi çöküyor ve toplumsal gelisme sürecinde ona alan birakmayan ve onu destekleyen iktidar unsurlarini elemine eden baska yapilarca çözülüyor.
Joseph Schumpeter