Aşık Türkmenoğlu

Kam-saman sanatindan ozan-baksi sanatina, ozan-baksi sanatindan dervis-sair sanatina ve âsik sanatina dönüsen âsik edebiyati, gelenekli Türk edebiyatinin en gür kollarindan biridir. Gelenege göre, sözlü iletisim ortamlarinda “canli” olarak icra edilen âsik tarzi Türk edebiyati; âsik tarzi Türk siiri, âsik tarzi Türk hikâyesi, âsik tarzi Türk ezgi kaliplari vs. ile zengin ve köklü bir edebiyattir.

Âsik tarzi Türk edebiyati bir gelenek edebiyati oldugu için, bu edebiyatta ferdî üsluptan ziyade gelenegin belirledigi ortak üslûp özellikleri belirgindir. Bu sebeple âsik edebiyati temsilcileri ve eserleri ile ilgili arastirmalarda âsigin sosyo-kültürel çevresi, bu sosyo-kültürel çevrede yaygin olan edebiyat gelenekleri de degerlendirilmelidir.

Âsik tarzi Türk siirinin güçlü temsilcilerinden biri de Yozgatli Türkmenoglu’dur. Yanik sesiyle etkileyici türküler, agitlar, destanlar söyleyen Türkmenoglu, dogmaca siirler söyleyebilen, baska âsiklarla atismalar yapabilen, halk hikâyesi anlatabilen âsiklardandir. Güçlü bir hafizasi olan âsik, kendi eserleri yaninda sözlü iletisim ortamlarinda ögrendigi âsik tarzi destan, türkü, agit, mani, halk hikâyesi birikimiyle sözlü Türk kültürüne hizmet etmis önemli bir kaynak kisi / sözlü kültür tasiyicisi olma özelligine de sahiptir.

“Âsik Türkmenoglu- Hayati, Sosyo-Kültürel Çevresi, Âsik Edebiyatindaki Yeri, Siir Sanati ve Siirlerinden Örnekler” adli bu kitap Söz Basi, Giris, alti ana bölüm, Sonuç, Mahallî Sözcükler / Söyleyisler, Kaynakça, Dizinler ve Eklerden olusmaktadir.

“Giris” kisminda arastirma konusunun özellikleri, arastirma konusu hakkinda Türkiye’de yapilan çalismalar, arastirmanin amaci ve yöntemi hakkinda bilgiler yer almaktadir. Incelemelerden olusan bes ana bölümde; Türkmenoglu ve sosyo-kültürel çevresi, bagli oldugu âsik edebiyati gelenekleri ve bu geleneklerin yaratildigi / yasatildigi sosyo-kültürel çevreler arastirilmaktadir. Âsiklara etkileri, siir sanatini olusturan yapi özellikleri, siir sanatindaki estetik düsünce unsurlari: dil ve üslûp özellikleri, siir sanatini olusturan muhteva özellikleri ve siirlerinde islenen konular çesitli arastirma-inceleme yöntemlerinden yararlanilarak incelenmektedir. Bu incelemelerde elde edilen verilerin siniflandirilmasi, yüzdelik oranlarinin belirlenmesi ve çogunlukla istatistikli çözümleme yönteminden yararlanilarak degerlendirilmesi dikkat çekmektedir. “Incelenen Metinler: Siirlerinden Örnekler” baslikli “Altinci Bölüm”de; âsigin belirlenen ve degerlendirmede kullanilan 48 siiri önce hece sayilari bakimindan siniflandirilmakta ve ayaklarinin kafiyelerine göre alfabetik olarak siralanmaktadir. Siirler verilirken önce Yozgat / Sorgun yöresi Türkmen agizlarina uygun olarak asil metinler, karsilarinda da –bakisimli olarak- Türkiye Türkçesi yazi diline (ölçünlü dile) uygunlastirilmis metinler yazilmaktadir.

Gözden geçirilerek yeniden yayimlanan kitabin âsik edebiyati arastirmalarina yeni bir bakis açisi getirmesi ve yöntem arayisinda olan genç arastirmacilara yol göstermesi beklenmektedir.