Kemirgenlerden Sömürgenlere İnsanlık Tarihi

Bu yapitta anlatilan insanligin öyküsü ulusçu, dinci, batici tarihlerdekinden farklidir. Insanligin tarihi, UNESCO’nun çok ciltli History of Humanity (Insanlik Tarihi, Imge) yayini dogrultusunda, “insan odakli” bir bakis açisiyla, tek ciltte kotarilmaya çalisilmaktadir. Bu yolda, maddenin “biyokimyasal evrimi” ile baslanip, genel olarak canlilarin “organik evrimi” evresine geçilmektedir. Özel olarak insanin organik evrimi ise uzak hayvan anaatalari olan “prosi-miyen kemirgen” noktasindan uzak insan anaatalari sayilan, araç kullanan “insanimsi=hominoid” cinslerine dek izlenmektedir.
Insanligin “kültürel evrim” evresi, “esitlikçi-kararli denge yasasi” uyarinca görece duragan yapili “ilkel topluluk” ile giderek daha büyük bir artinin üretilip aktarildigi esitsizlikçi, dinamik “uygar toplum” dönemlerine bölünerek incelenmektedir.
Uygar topluma geçiste göçebe çoban-yerlesik çiftçi topluluklar arasi savasçi ve barisçi alisveris iliskilerinin belirleyiciligi üzerinde durulmaktadir. Bunun ürünü olarak, “talan, yagma, haraç, vergi” evrelerinden geçilerek dogan “kentli, sinifli, devletli, ideolojili” uygar toplumun iç ve dis dinamikleri ortaya konulmaktadir.
Uygarligin ilk ve Afroavrasya’daki tek besigi olan Asagi Mezopotamya’dan, Sami, Hint-Avrupa, Mogol-Türk göçebe akinlari, Hiristiyanlik, Islamlik akimlari kanallariyla dünyanin dört bir yanina yayilisi sergilenmektedir. Toplumun kent devletlerinden dünya imparatorluklarina dogru gelismesi, üretim ve savas teknoloji-leri etkilesimi, kenttanriciliktan tektanriciliga, sihirsel düsünüsten, önce dinsel, sonra bilimsel düsü-nüse geçis kosullari vurgulanarak verilmektedir.
Yapit, Haçli Akinlari ile baslayan çagdas topluma geçis sürecini, Yeni Dünya uygarliklarinin yeryü-zünden silinisini ve “kültürkiyim” üzerine kurulan “köleci kapitalizm” ile benzeri görülmedik çapta sömürgen ve dinamik bir düzenin gelisini açiklayan kesimle noktalanmaktadir.
Yazar, bölümler arasina serpistirdigi “Avdan dönenin mizragi kirilsin”, “Altaylardan inen yigit”, “Ayin altinda dönen ilk tekerlekler” gibi senaryolarla, okuru, bilimsellikten ödün vermeden, bir tarihsel film havasina çekmektedir. Ekli “Addizin” ve “Andizin” ise yapittan yararlanmayi kolaylas-tirmaktadir. Bu baskiya eklenen “Bugün Için Göbeklitepe Bilmecesi” ise erken yorumlar kolayligina kaçmaya karsi bir uyaridir.