İktisat Ve Rasyonalite

Beseri iliskilere dair izahatta bulunan ve insanin karar alma ve seçim süreçleriyle ilgilenen iktisat, sosyoloji, psikoloji gibi disiplinlerde rasyonalite üzerine bir tartisma söz konusudur. Bu tartismanin sebebi ise disiplinler arasinda ve hatta ayni disiplin içerisinde dahi rasyonalite anlayisinin teklestirilememesi, ortak bir rasyonalite anlayisinda mutabik kalinamamasidir. Farkli rasyonalite anlayislarinin var olmasinin sonucunda, disiplinler arasinda ve hatta ayni disiplin içerisinde, beseri iliskileri degerlendirme yöntem ve süreçleri farklilik gösterir. Iktisat özelinde konusursak, farkli rasyonalite anlayislarinin var olmasi, eyleyenin eylemde bulunurken
etkilendigi faktörlerin güdü, zamana ve mekana bagli hususiyetler, bireysel ve toplumsal etkilesimler farkli sekillerde degerlendirildigi iktisat okullarinin ortaya çikmasina sebep olmustur. Bu okullar, karar vericinin eylemlerini kendi kabul ettikleri rasyonalite tanimina bagli olarak yorumlarlar ve iktisadi iliski ve süreçleri bu yorumlama baglaminda degerlendiriyor, simdiye ya da gelecege dair öngörülerde bulunurlar. Nihayetinde rasyonalite anlayisinin degismesi teorik izahin degismesinde oldukça önemli bir role sahiptir.

Bu çalisma, iktisatta kullanilan farkli rasyonalite tanimlarini ve bu tanimlamalarin teorik izaha nasil bir etkide bulundugunu, K. Marx, W. S. Jevons ve T. B. Veblen'in insan ve rasyonalite anlayislarinin karsilastirmali incelemesiyle ortaya koymaya çalismaktadir.