Diplomasinin Gücü

Modern Ortadogu Nasil Sekillendi? Kirk yildan fazla sürdürdügü diplomasi mesleginde çok önemli görevlerde bulunmus emekli büyükelçi Temel Iskit bu kitabinda, Osmanli Imparatorlugu'nun çöküs döneminde baslayan ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulus sürecinde biçimlenen Modern Ortadogu'nun üzerinde yükseldigi siyasi ve ekonomik temellerin, diplomatik yollarla olusumunu ayrintilariyla ele aliyor. Yazar bu çalismasinda kendi deyisiyle, “objektif bir tarih denemesi”ne girismiyor; bu tarihin sekillenmesinde belirleyici olan dönemin karsilikli kurnazliklarla dolu diplomatik yollarini, oyunlarini, Ortadogu siyasetinin karmasik labirentlerinde rol alan aktörleriyle birlikte ayrintili olarak inceliyor. Süphesiz, bu tarihin çözümlenmesinde en bildik açiklama olan “Sykes-Picot Düzeni” ne gönderme yapmak, bütün bu karmasik yapilanmayi sadece bu düzenin itici güçleriyle açiklamak bir kolaylik getirse de, yazara göre sorun bu kadar basit ve kestirme degildir. Bugün Ortadogu'da yasananlari dahi yorumlarken, bu indirgemenin disindaki karmasik faktörlere ve bunlarin yarattigi degisik dinamiklere, yerel aktörlerin politik amaçlarina, büyük güçlerin, emperyalizmin farkli dönemlerde yürüttügü siyasetlere de bakmak gerekir. Temel Iskit, Modern Ortadogu'nun sekillenmesinde Sykes-Picot'nun yanisira McMahon ile Mekke Emiri Serif Hüseyin'in mektuplasmasini, Balfour Deklerasyonu'nunu, Paris ve San Remo konferanslarini diplomatik olarak yorumlamanin zorunlu oldugunu vurgularken; Ortadogu'da Arap milliyetçiligini, Siyonizmin gelisimini ve Birinci Dünya Savasi'nin baslangicinda Almanya'nin umut bagladigi Osmanli'nin Cihad Ilani'ni inceliyor. Diplomasinin Gücü-Modern Ortadogu'nun Sekillenmesi'nin akici ve rahat bir dille yazilmis sayfalarini karistirirken; Serif Hüseyin'den Kral Faysal'a, Cemal Pasa'dan Lord Kitchener'e, Theodor Herzl'den Haim Weizmann'a, Mark Sykes'tan Georges Picot'ya, T.E Lawrence'den Gertrude Bell'e… uzanan birçok siyasi ve askeri aktörün bu “sekillenme”deki rollerini de ayrintilariyla göreceksiniz. Bu önemli eserin, bugün Ortadogu'da yasananlari kavramada önemli bir boslugu dolduracagina inaniyoruz.