İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı Ve Temelleri Hakkında Nutuk

Bir arazinin etrafina sinir çekip bu bana ait-dir demeyi akil etmis ve de ona inanacak kadar saf insanlar bulmus ilk kisi, uygar toplumun hakikî kurucusu oldu. Kaziklari sökerek ya da hendegi doldurarak hemcinslerine söyle haykirmis biri [olsaydi -çev.], insan türünü nice suçtan, savastan, nice sefaletten ve dehsetten korumus olurdu: Bu sahtekâra kulak asmayin! Meyvelerin herkesin oldugunu ve topragin da hiç kimseye ait olmadigini unutursaniz, mahvolursunuz!
Esitsizligin kaynagini ve ilerlemesini, politik toplumlarin kurulusunu ve suiistimalini, bunlarin, yalnizca aklin isigiyla ve de egemen otoriteye ilâhî hukukun müeyyide yetkisini veren kutsal dogmalardan bagimsiz sekilde, insan dogasindan muhakemeyle çikarilabildigi ölçüde sunmaya çalistim. Bu sunustan, doga durumunda hemen hemen hiç bulunmayan esitsizligin, gücünü ve artisini yetilerimizin gelisiminden ve insan zekâsinin ilerlemelerinden aldigi ve de sonunda, mülkiyetin ve yasalarin tesis edilmesiyle kalici ve mesru hâle geldigi sonucu çikiyor.
Yine, yalnizca pozitif hukuk tarafindan müsaade edilen mânevî esitsizligin, fiziksel esitsizlikle basa bas gitmedigi her durumda dogal hukuka aykiri oldugu sonucu çikiyor; bu farklilik da, ne surette tanimlanirsa tanimlansin, bir çocugun bir ihtiyara emretmesi, geri zekâlinin tekinin bilge bir insani sevk ve idare etmesi ve açliktan kivranan çogunluk hayatî ihtiyaçlarin yoksunlugunu çekerken bir avuç insanin bolluk içinde yüzmesi âsikâr biçimde doga yasasina aykiri oldugundan, uygarlasmis halklarin hepsinde hüküm süren bu esitsizlik türü bakimindan düsünülmesi gerekeni yeterince tayin edicidir.
Rousseau’nun çaglar öncesinden günümüze hitap edebilme meziyetine sahip Nutku, bütün beserî bilimler bakimindan ve bilhassa da siyasetbilimi, hukuk, sosyoloji, siyaset felsefesi, insan ve kültür felsefesi, dil felsefesi alanlari bakimindan temel metinlerden biridir.