Çağdaş Türk Lehçeleri

Çok genis bir cografyada farkli kollar halinde yasayan Türkçe, bazi lehçelerde sadece konusma dili olarak bazi lehçelerde ise hem konusma hem yazi dili olarak kullanilmaktadir. Çagdas Türk lehçeleri genellikle iki ana grup halinde degerlendirilir: Uzak (Türkçe, Çuvasça, Yakutça, Halaçça) ve yakin (Güneybati/Oguz grubu, Güneydogu/Karluk grubu, Kuzeybati/ Kipçak grubu ve Kuzeydogu/Sibirya grubu) lehçeler.
Çagdas Türk lehçeleri baslangiçta daha çok Türkiye’de, daha sonra diger Türk Cumhuriyetleri ve Türk topluluklarinda birçok uzman tarafindan grameri, söz varligi ve edebiyati açisindan incelenmis, tasnif edilmis, degerlendirilmistir.
Bu kitabin asil amaci, basitten edebîye dogru uzanan seçilmis metinler üzerinde lehçeler arasi aktarmalar yapilirken izlenecek yolu uygulamali olarak ve uyarilarla birlikte ögretmektir. Konusma, tanisma gibi basit metinlerle baslayan eserde, daha sonra masal, efsane, fikra, hikâye, roman, gazete yazisi, deneme, makale gibi türlerden seçilen ve gittikçe edebîlesen metinler siralanmis ve her metin ilgili Türk lehçesinin kullandigi alfabe ile verilmistir. Takibinde bilinmeyen kelimeler metindeki anlamlariyla yer almis, ardindan da metnin transkripsiyonu ve aktarmasi yerlestirilmistir. Uyarilar kisminda aktarmalarda dikkat edilmesi gereken hususlar o metindeki kullanislara dikkat çekilerek verilmistir.
Eserde, Türk lehçelerinin gramerleri ve metin incelemeleri ile ilgili konulara yer verilmemistir. Gerekli görüldüyse her lehçenin “Uyarilar” kisminda bu konulara kisaca deginilmistir.
Kitapta su Türk lehçelerinden metin aktarmalari yer almaktadir: Güney-Bati Türk Lehçeleri: Gagavuz Türkçesi, Azerbaycan Türkçesi, Türkmen Türkçesi; Güney-Dogu Türk Lehçeleri: Özbek Türkçesi, Uygur Türkçesi; Kuzey-Bati Türk Lehçeleri: Kazak Türkçesi, Kirgiz Türkçesi, Kazan Tatar Türkçesi, Kirim Tatar Türkçesi, Baskurt Türkçesi, Nogay Türkçesi; Kuzey-Dogu Türk Lehçeleri: Saha Türkçesi, Hakas Türkçesi; Altay Türkçesi, Tuva Türkçesi, Çuvas Türkçesi.
Eser, lehçeler arasi aktarma metotlarini uygulamali olarak vermesi yaninda bu alandaki problemlerin irdelenmesine de katkida bulunacaktir. Eserin ögretim elemanlari için yardimci bir ders kitabi olacagi, ayrica Çagdas Türk Lehçeleri, Türk Dili ve Edebiyati ile Türkçe Egitimi bölümlerinin ögrencileri yaninda lehçeler arasinda aktarma yapan meraklilari için de yararli olacagi kanaatindeyiz.
Bizlerin dilegi ve Türkçenin lehçeleri üzerindeki bütün çalismalarin asil amaci, bir gün bütün Türk dünyasinin birbirini anlayabilir hale gelmesidir.