Mevlana Düşüncesinde Tanrı

Bu çalismada, sûfî sair ve düsünür Mevlânâ?nin Tanri anlayisi incelenmistir. Çalisma alani olarak Tanri konusunun seçimi, konunun dinî düsünce açisindan öneminden ileri gelmektedir. “Niçin Mevlânâ?” sorusuna gelince, birkaç neden öne çikar. Kültürümüzdeki önemli yerine karsin, Mevlânâ?nin düsünce sistemi hakkindaki çalismalarin yetersizligi  onun, tasavvufî düsünceyi sahsinda örnekleyecek nitelikte bir düsünür olmasi bu özelligiyle baglantili olarak, onun özelinde, kelâmî ve tasavvufî tanri anlayislarinin karsilastirilmak istenmesi.Ilgilenilen konunun temel meseleleri olmasi nedeniyle çalismayi, “Tanri?nin varliginin ispati ve sifatlari” bölümleriyle sinirladim. Ilk bölümde, önce Islâm düsüncesinde, sonra Mevlânâ?da Tanri?nin varliginin ispatina yer verdim. Bu bölümü, Mevlânâ?nin kullanimini esas alarak “dinî tecrübe delili, hudûs delili, gaye ve nizam delili, imkân delili” alt basliklarina ayirdim. Ikinci bölüme, ilâhî sifatlar meselesinin tarihçesi ile basladim, ardindan Mevlânâ?da ilâhî sifatlari isledim. Sifatlari, geç dönemde olusan “Nefsî Sifat, Selbî Sifatlar, Subûtî Sifatlar, Fiilî Sifatlar ve Haberî Sifatlar” basliklariyla bes grupta inceledim. Ayrica, “nedensellik, kötülük problemi, vahdet-i vücûd, Allah?in tikelleri bilip-bilmemesi, insan özgürlügü” gibi içerikle ilgili bazi klasik tartismalara da yer verdim.Mevlânâ?nin görüslerini incelerken tüm eserlerini kullan-dim. Mesnevî?nin Mehmet Kanar; Dîvân-i Kebîr ve Mektûbât?in Abdülbaki Gölpinarli; Fîhi Mâ Fîh?in Cemal Aydin ve Mecâlis-i Seb‘a?nin Hicabi Kirlangiç tarafindan yapilan çevirilerini tercih ettim. Mesnevî alintilarina, kullanilan çeviride yer verilmeyen beyit numaralarini ekledim.Düsünürün görüslerini dogru yansitabilmek ve anlasilir-ligi artirmak için eserlerinden çok sayida dogrudan alinti yaptim. Kitap hacmini gereksiz artirmamak için metin içindeki beyitleri küçük imla uyarlamalariyla düz yazi seklinde gösterdim. Ayni nedenle, dipnotlarda Mevlânâ?dan yapilan atiflari eserlerinin ismiyle baslattim ve tüm kaynaklarin ayrintili künyesine sadece kaynakçada yer verdim.Yer, sahis adlarinda ve kavramlarda TDV Islâm Ansiklopedisi?nin yazim tercihlerine uydum. Dipnotlarda ve kaynakçada, küçük istisnalarla birlikte, Islâm Arastirmalari Merkezi?nin yöntemini kullandim.Kitabin sadece konunun uzmanlarina hitap etmemesi için, güncel bir dil kullanmaya ve bazi terimlere uygun Türkçe karsiliklar vermeye çalistim. Fakat sadelik adina anlasilmazliga yol açmamak için klasik terminolojiden de vazgeçmedim.Mevlânâ, 6 Rebiülevvel 604/30 Eylül 1207?de, günümüz-de Afganistan sinirlari içerisinde yer alan Belh?te dünyayagelmistir.Asil adi Muhammed Celâleddin?dir. Babasi, “Sultânü?l-Ulema” lakapli Bahâeddin Veled?dir (ö. 628/1231). Ona, babasi tarafindan “Hüdâvendigâr”, ders okutma faaliyetinden dolayi “Mevlânâ” ve Anadolu?da yasadigi için “Rûmî” lakaplari verilmistir.