Hegel, Sartre Ve Lacan Öznenin Diyalektiği

Özne kavrami bir tiyatro sahnesine karsilik gelseydi; bilinç, sahne isiginin aydinlattigi kisma, bilinçdisiysa sahne isiginin aydinlatmadigi karanlik kisma karsilik gelirdi. Bilinçli kendiligimiz, yani ego, sahnelenen oyunun yönetmeninin isiklandirilmasini istedigi sahne parçasi gibi, yasamda içinde bulundugumuz gerçekligi yöneten Öteki’nin icra etmemize izin verdigi kadariyla bir kendilik parçasidir. Ama nasil ki sahne isigi sahnede gezinerek, oyuna katilacak sahne parçalarinin sürekli degismesine neden olursa, bugün bilinçdisi kalan bir alan, baska bir günün degisen gerçekligi içinde farkli bir ego görünümü olarak sahneye kendini koyabilecektir. Saglikli bir kisilik, bu farkli ego görünümlerinin birbirlerine entegre edilip edilememesi sorunudur. Sahnedeki oyuncu egodur, oyunu yazan ve isiklari yönetense Öteki’dir, ancak ego da Öteki de öznenin yapisinin içinde yer alirlar. Özne, bu unsurlari içeren diyalektik bir bütündür.

Bu nedenlerle, Hegel’den Sartre’a, Freud’dan Lacan’a uzanan özne kuraminda kendilik, bilinçle bilinçdisinin birlikte olusturdugu bir bütünü ifade eder. Bu bütünün içindeki hangi kismin bilinçli kendilik olarak ortaya konulacagini, öznenin Öteki’yle kurdugu diyalektik iliski belirler. Bu iliski diyalektik bir iliskidir çünkü yasamimizin senaryosunu belirleyen, içinde bulundugumuz toplumun kurallarini koyan Öteki, kendiligimizin ötekileserek dokundugu bir ugrak olarak yine öznenin yapisinin içinde yer alir. Yani özne, kendi yasaminda sahnenin isiklarini da kendisi yöneterek, nereyi aydinlatacagini ve kendisinin hangi parçasini bilinçli kendilik olarak ortaya koyacagini da bu diyalektik iliski içinde yine aslinda kendisi belirleyecektir.

Çünkü Lacan’in belirttigi gibi, ben bir ötekidir.