İhvan I Safa'da Estetik Ve Sanat

Orta Çag düsüncesinin tamaminda oldugu gibi, Ihvân-i Safâ’nin güzellik anlayisinin merkezinde de Tanri kavrami vardir. Tanri hem güzeldir hem de her güzel seyin kaynagidir. Bu yüzden Ihvân-i Safâ Risalelerinde Tanri, hem estetik özne hem estetik nesne, hem de estetik deger olarak görülmüstür. Ihvân-i Safâ, estetik tecrübenin, duyu temelli baslayip güzelligin tam olarak gerçeklestigi aklî idrakle tamamlandigini belirlemistir. Ihvân-i Safâ anlayisinda güzellik; Tanri söz konusu oldugunda O’ndaki yetkinlik ve iyiligi ifade ederken, Tanri tarafindan yaratilan ve sanat eseri olarak kabul edilen tabiat ile diger var olanlar söz konusu oldugunda onlardaki düzen içerisinde, uyumlu, dengeli, oranli ve ölçülü olmaya isaret etmektedir. Ihvân-i Safâ, yasadigi çagda sözü edilen bütün sanatlara deginmis, sanatlarin ortaya çikisinda oran, ölçü, fayda, iyi ve güzellik degerlerini esas almistir. Sanatlari, insânî nefsin tabii bir egilimi olarak degerlendiren Ihvân-i Safâ’ya göre sanatin mahiyeti bir yönüyle yaratma, bir yönüyle de taklit olarak kabul edilmistir. Ancak Ihvân-i Safâ’daki taklit, tabiatin taklidi ile birlikte daha üst konumda olan varligin yani Tanri’nin taklidi olarak anlasilmistir. Ayrica Ihvân-i Safâ sanatin, sanatlarin ögretilmesinden hareketle epistemolojik ve ruhu arindirmasi yönüyle de etik islevine vurgu yapmistir. Sonuç olarak, Orta Çag’in karakteristik yapisina uygun olarakIhvân-i Safâ risalelerinde Tanri merkezli bir yaklasimdan, uyum ve birlik içeren düzen içerisinde bir estetik ve sanat felsefesinden söz etmek mümkündür.