Mutezile'nin Felsefe Eleştirisi Harezmli Mutezili İbn'l Melahimi'nin Felsefeye Reddiyesi

Islâm düsüncesinin ana cereyanlarindan ikisini temsil eden kelâm ve felsefe, çogunlukla ortak ilgi alanlarina sahip olmalarina karsin, bu alanlara farkli yaklasimlari sebebiyle birbirlerinden farkli söylemler gelistirmislerdir. Islâm felsefesinin ana damarini teskil eden Messâîlik’in özellikle Ibn Sînâ ile birlikte entelektüel bir aktör olarak sahneye çikmasi, kelâm ile felsefe arasinda firtinali bir sürecin baslamasina yol açmistir. Gazzâlî ile baslayan bu süreç, felsefenin kelâm içerisinde eritildigi Fahruddîn er-Râzî sonrasina kadar yogun bir sekilde geçmistir.Bu sürecin önemli parçalarindan biri de Mutezile’nin son büyük mütekellimi Harezmli Ibnü’l-Melâhimî’dir. Onun Messâî felsefeyi reddetmek amaciyla yazdigi Tuhfetü’l-Mütekellimîn fi’r-Redd ‘ale’l-Felâsife adli eseri, felsefeye reddiye geleneginde Gazzâlî’nin meshur Tehâfüt’ünden sonra yazilan, bilinen ilk eserdir. Bu yönüyle felsefeye reddiye geleneginin baslarinda yer alan bir eser olan Tuhfetü’l-Mütekellimîn, ayni zamanda felsefeye karsi yazilan en kapsamli reddiyedir. Hepsinden önemlisi, bu gelenek içerisinde Mutezilî bir bakis açisiyla yazilmis olan tek eserdir.Iste elinizdeki bu çalisma söz konusu eser üzerinedir. Müellif Tuhfetü’l-Mütekellimîn’in detayli bir tahlilini yaparak genel anlamda kelâm-felsefe iliskilerinin, özelde ise Mutezile’nin felsefeye bakisinin anlasilmasina mütevazi bir katkida bulunmayi ve Mutezilî düsüncenin simdiye kadar az bilinen bir vechesine isik tutmayi amaçlamaktadir.