Felsefenin Kökeni ve Geleceği

“Günümüz bireyi, ilk etapta felsefeyi, toplum içinde kamusal bir kullanım ve kurum olarak, dolayısıyla da her muayyen bireyin dışında bulur. Onu gayrişahsi toplumun içinde bulur. Ne var ki toplum, olduğu haliyle felsefeyle meşgul olmazdı; şayet onu kendi dışında, belli başlı bireyler içinde zaten mamul vaziyette bulmamış olsaydı, mekanik bir biçimde ayakta tutmazdı. Onu yapanlar, onu yaratanlar bu bireylerdir. Onu yaratmışlardır, çünkü her biri kendi hesabına ona gereksinim duymuştur. Felsefe yapmak adına yaratıcı bireyin duyduğu bu gereksinim özgün ve orijinaldir.  Felsefenin kökeni ve onun özgünlüğü yahut esaslı gerçekliği, toplumda değil bu yaratıcı bireyin içindedir.”

Geçtiğimiz yüzyılın en büyük düşünürlerinden José Ortega y Gasset, bir diğer büyük İspanyol felsefeci Julián Marías’ın felsefe tarihi için bir önsöz kaleme almıştı. Bu felsefi çaba giderek genişledi, önsöz metninin sınırlarını aştı ve size sunduğumuz bu müstakil kitaba dönüştü. Felsefenin Kökeni ve Geleceği, felsefe tarihinin ve geçmiş felsefelerin alımlanma biçimini sorgularken günümüzde felsefe yapmanın ne anlama geldiği-ne de ışık tutuyor. Geleceğin felsefesinin nasıl kurulacağının ipuçlarını veriyor.

"Dördüncü Düşünce

İki bin beş yüz yıl yaşamış o filozofun var olduğu söylenebilir: O, güncel filozoftur. Bizim bu mevcut felsefi davranışımızda ve bunun sonucunda ortaya çıkan öğretide, disiplinimize ait mevzular üzerine önceden düşünülmüş şeyin kallavi bir kısmını hesapta ve göz önünde tutarız. Bu, şunu söylemeye denk gelir: Geçmişte kalan felsefeler bizimkiyle işbirliği yapar, onun içinde güncel, hayat dolu olurlar.

Bir felsefeyi ilk kez anladığımızda, içerdiği ve etrafına yaydığı hakikatten dolayı bizi hayrete düşürür – bu yüzden, şayet başkalarını tanımasaydık bize hakikatin kendisinden başka bir şey gibi görünmezdi. Buradan da şuna varırız; felsefenin tamamı üzerine yapılan bir çalışma, bu karşılaşmalarda bitap düşen kişi için bile unutulmaz bir aydınlanma olur. Sonraki değerlendirmeler ise bizi düzeltme yapmaya sevk eder: Filanca felsefe değil de öbürü hakikat olur. Ne var ki bu, o ilk izlenimin feshedilip geçersiz kılınması anlamına gelmez: Arkaik öğreti, “şimdilik” gerçek olmaya devam eder – bunu şöyle anlayın: zihinsel haritada kendisi üzerinden her zaman daha kapsamlı bir başkasına geçmek durumunda kalacak bir hakikat. Ve bu varılacak hakikat, öbürünü içerdiği, onu soğurduğu için daha kapsamlıdır."