Hanefilere Göre İbadetlerin Uygulamasına İlişkin İçtihatlar

XIX. Asrin sonlarindan baslayip günümüze kadar süren ve daha da sürecegi anlasilan “içtihat” tartismalari, içtihat mekanizmasinin çalistirilmasinin gerekliligi üzerinde yogunlasmaktadir. Içtihadin alani, hangi konularda içtihat edilecegi gibi teorik tartisma konulari, Islâm hukuk tarihi boyunca, hem bireysel olarak, hem de mezhep eksenli olarak tartisilmis, ancak taabbüdî olarak kabul edilen îtikat ve ibadet konulari bu tartismalarin disinda tutulmustur. Bununla birlikte ilk Islâm müçtehitlerinin, ibadetlerin uygulamasi ile ilgili meselelerde, kimi zaman nassin delâletinden, kimi zaman ayni konuda farkli hadislerin bulunmasindan, kimi zaman sahabenin farkli uygulamalarindan kaynaklanan, hatta çogu zaman da örf ve adetler, zaruretler, zorluklar ve benzeri, zaman ve sartlara göre degisebilen durumlar sebebi ile farkli içtihatlarda bulunduklari görülmektedir. Gerek Hanefî mezhebinin, gerekse diger mezheplerin temel kaynaklarinda bu gibi içtihatlarin pek çok örneklerine rastlanabilmektedir. Biz bu çalismamizda ibadet ve içtihat kavramlariyla ibadetlerde içtihat konusunu ele alarak ibadetlerin uygulamasina iliskin Hanefi mezhebi kaynaklarinda yer alan içtihatlardan örneklere yer verdik.