Ben İdeali İdeal Hastalığı Üzerine Bir Psikanaliz Denemesi

Psikanaliz alaninda ve kadin arastirmalari konusunda uluslararasi üne sahip Fransiz psikanalist Janine Chasseguet-Smirgel bu kitapta anne, babanin islevini dislayan bir tutum aldiginda çocugun nasil anneyle ikili iliskisine takilip kaldigini anlatiyor. Yazarin kuramina göre, babanin isleviyle kirilmasi ve böylece babayi bir ideal olarak koymasi gereken bir gelisim asamasinda çocugun beni ideal olarak kendini yerlestirdiginde, gelisimi çokbiçimli-sapkin bir hal aliyor ve büyüklenmeci çocuksu cinsellik asamasinda takiliyor.
Chasseguet-Smirgel’in eserinde ön plana çikan tek tek insanlardir, hikâyelerdir. Insan, felsefi bir antropolojinin figürani olarak yer almaz bu anlatida, hikâyesi ve tüm imgesel acilarinin ve yanilsamalarinin gerçekligiyle vardir.
Yazar sapkinlikta, askta, grup içinde, yaraticilik sürecinde ben idealinin izini sürerken Freud’un yapitinda ben ideali kavraminin ugradigi degisiklikleri de titizlikle kaydediyor.
(Arka Kapak)
Jacques Lacan “Les formations de l’inconscient“ (Bilinçdisinin Olusumlari) adli yazisinda söyle der: Baba, söz’den ibaret olan yasasi sayesinde mevcuttur ve sözü de sadece anne tarafindan tanindigi ölçüde Yasa degerini kazanir. Eger babanin durumu kesinlik kazanmazsa çocuk anneye tabi kalir.
Anneyle ikili ayna iliskisinin çocugu anneden ayiran, hadim edici gücü, annenin “Baba’nin Adi“ni, yani babanin simgesel ve yapilandirici islevini tanimasi olacaktir bu durumda; simgesel bir yasayla düzenlenen ve yapilasan Oidipal üçlü iliskiye geçisin kosuludur bu. Anneyle ikili imgesel ayna iliskisinde takilip kalmaysa narsisistik patolojinin temeli olacaktir Lacan’a göre. Annenin “eksiginin“ tamamlayicisi olarak onaylandigi ölçüde libidinal yatirimi kendi ayna imgesinde takilip kalan çocuk simgesel-kültürel Baba’yi, yani “Baba’nin Adi“ni kültürel özne olarak tabi olacagi yapilanmanin kurucu Yasasi olarak taniyacagi yerde, kendini Yasa yerine koyacaktir. Halbuki babanin islevi olan bu simgesel hadim edilme, anneyle çocuk arasindaki ikili ve geçisli iliskiyi dolayimlandirarak ayiran yasa olarak insan yavrusunun kurucu, kültürel anlamda yapilandirici, yani insanin diger biyolojik türler içinde ayirt edici tek özelligi kültürellikse, o halde insanlastirici hadim edilmesidir. Öyleyse annenin Baba’nin yasasini tanimayan tutumuyla kültürel-simgesel dizgenin dolayimlandirici islevine ulasamayan çocuk, annenin onayiyla kendi ayna imgesinin tamamlanmisligi yanilgisinda buldugu narsisistik cosku nedeniyle gelisiminin henüz kültür öncesi bir evresinde takilip kalmistir. Eriskin yasamin vaat ve kefaretlerinden azadedir artik o.
Annenin söyleminde “Baba’nin Adi’nin hesaptan düsülmesi“, simgesel-kültürel yapilanmada çocugun ona göreli olarak kültürel ve cinsel konumunu alacagi yerde bir bosluk, bir gedik, bir sessizlik birakir. Bu, narsisistik söylemin genisleyici ve büyüklenmeci lafazanliginin doldurmaya çalistigi bir bosluk, bir karanlik, bir sessizlik degildir sadece; öznenin yapilanmamis cinselliginin çokbiçimli-sapkin çocuksulugunun da sebebidir. Karsisinda göreli bir konum alinacak simge olarak Fallus’un yoklugunda özne Fallus’un yerini de doldurmaya çalisacaktir beyhude bir çocuksu çabayla.
Jacques Lacan asagi yukari böyle dedi; analizlerine dayanarak söyledi bunlari tabii; kendinden, hastalarindan bunu anladi. Belki bir baska büyük psikanalistin, Janine Chasseguet-Smirgel’in kitabina önsöz yazarken Lacan’in kuraminin küçük bir özetiyle baslamak yadirgaticidir. Ancak Chasseguet-Smirgel’in tezleriyle Lacan’inkiler arasinda önemli yakinliklar bulundugu açiktir.
Chasseguet-Smirgel bu kitapta annenin, babanin islevini dislayan tutumuyla çocugun anneyle ikili iliskisine takilip kalmasina nasil sebep oldugunu anlatiyor. Belki çocugun babanin isleviyle tam da kirilmasi ve böylece babayi bir ideal olarak koymasi gereken bir gelisim asamasinda ben’in ideali olarak kendini yerlestirmekle gelisiminin nasil çokbiçimli-sapkin ve üstelik büyüklenmeci bir çocuksu cinsellik asamasinda takilip kaldigi tezine dayanan bir kuram i