İstanbulun Irgatları

Istanbul’un Irgatlari, Osmanli Imparatorlugu’nun günbatiminda, farkli milliyetçilikler arasindaki rekabetçi çatismalara teslim olmayan alternatif bir ufuk ihtimalini, Istanbul’un ilk sosyalist örgütlenmesi sayilabilecek bir kümenin faaliyetleri araciligiyla okuyucuya sunuyor. II. Mesrutiyet Istanbul’unda özgün bir isçi sinifi örgütlenmesi çabasi yürüten, agirligini Rumlarin olusturdugu Türkiye Sosyalist Merkezi ve asil olarak da Haziran 1910’da yayimlamaya basladigi onbes günlük gazetesi O Ergatis (Irgat) bu çalismanin odaginda yer aliyor. Faaliyette bulundugu kisa dönemde Istanbul’da yabana atilamayacak bir isçi faaliyeti yürüten bu sosyalist küme, Imparatorluk baskentinde yeni bir grev dalgasinin ortaya çikisinda önemli rol oynayarak, gerek Türkiye gerekse de Yunanistan’da izleyen yillarda etkin olacak bir isçi aktivistleri kusagi yaratmayi basarmistir.

Istanbul’un ilk 1 Mayis kutlamasindan, enternasyonal konferanslara, Osmanli meclisindeki sosyalizm tartismalarindan tabandan isçi örgütlenmeleri insasi çabalarina, okur bulusmalarindan grevlere, Bomonti’nin çocuk isçilerinden ilk sosyalist kadin örgütlenmesine, sosyal demokrasiden anarko sendikalizme, Bulgar sosyalistlerinden IWW militanlarina, Istanbul’dan, Selanik’e, Sofya’ya, Atina’ya, Berlin’e ve hatta Chicago’ya, Türkiye Sosyalist Merkezi genis bir zemine yayilacak bir tecrübeye basilan ilk adimi teskil ediyor.

Istanbul’un Irgatlari’nda berber çiraklari, marangozlar, simitçiler, matbaacilar, kunduracilar, terziler, semsiye isçileri, ögretmenler, liman isçileri Ergatis’in sayfalarindan, Istanbul’un isliklerine, atölyelerine ve sokaklarina tasiyor, II. Mesrutiyet döneminin isçi hareket ve örgütlenmelerinin faili ve tanigi olarak ezilenlerin geleneginde unutulmus bir sayfayi gözlerimizin önüne seriyorlar.

“Türkiye isçileri, Ermeniler, Yahudiler, Rumlar ve Türkler, elinizi verin, is kollarinizdaki sendikalarda sosyalistçe birlesin; çünkü o görkemli çikarlarinizi ancak böyle müdafaa edebileceksiniz.
[Ergatis, sayi 3, 25.07.1910]