Duha Sûresi, İnşirah Sûresi, Tin Sûresi

Duhâ’ya (kusluk vaktine) ve leyl’e (geceye) yemin ederim. (Duhâ, 1-2)
Duhâdan maksat, Peygamber’in (s.a.s) parlak ruhaniyeti, leyl de onun gece gibi olan cismaniyetidir.
Sultan Veled

Biz senin sadrini serh etmedik mi? Ve senden agir yu¨ku¨nu¨ kaldirmadik mi? Senin zikrini yu¨celtmedik mi? (Insirâh, 1-4)
Allah bu âyetlerde Peygamberine söyle hitap ediyor: Senin bos gögsu¨nu¨ ve saf kalbini açtik ve onlari, kudretin izlerini kabul etmek, bâtina sikica tutunmak ve Hakk’a itimat için genislettik. Ümmetinin gu¨nahlarinin yu¨ku¨ sirtini kambur ve seni zayif yapiyordu. Ve sen kâfirler için u¨zu¨lmekten dolayi rahatsiz ve kararsiz bir haldeydin. Senden bu yu¨ku¨ aldik. Onlarin bu¨tu¨n gu¨nahlarini affettik ve senin kalbine dinginlik ve su¨kûnet verdik. Ve senin ismini, zikrini ve söhretini yu¨celttik, çünku¨ onu kendi ismimize bagladik ve tevhid formu¨lu¨ ile çiftlestirdik.
Meybudî

Yemin olsun incire (tîn) ve zeytine, Sînâ dagina (Tûr-i Sînâ), ve su emin beldeye ki, gerçekten biz insani en güzel biçimde yarattik. (Tîn, 1-4)
Insani hakikatine dogru yolculuga çikaran bu âyetlerde Allah çok serefli dört seye yemin ediyor: 1. Kalbe yemin; âyetteki tîn (incir) kalbe isaret eder. Bu kalp, akla dayali süphe ve vehimlerden arindigi zaman onda ledünnî ve manevî ilimler ortaya çikar. 2. Ruha yemin; zeytinle isaret edilen sey insanî ruhtur. Bu ruh, sirrin nûruyla aydinlaninca içindeki kemâlât ortaya çikar. 3. Sirra yemin; Tûr-i Sînâ ile sirra isaret edilmistir. Sir, ilâhî tecelli yeridir. Hakk’i müsahede, O’nunla konusma ve dertlesme mahallidir. 4. Emin beldeye yemin; ârifin emniyet hâli, temkin hâlinden sonra elde ettigi gizlilik hâlidir. Bu, ilâhî hüküm ve hikmetlerin edebine göre amel etmek ve ibadetleri yerine getirmek için sebeplere dönme makamidir. Bu makam, Gerçekten biz insani en güzel biçimde yarattik (Tîn, 4) âyetiyle üzerine yemin edilen kâmil insanin makamidir.
Imam Kuseyrî