Deli

Bence, Refik Halit'in affi karari üzerinde bu içli yazilarinin tesiri büyük olmustur. Atatürk'ün bunlari okuyup duygulandigini yakindan biliyorum. Fakat, birkaç zamandir gönlünde beslemekte oldugu bu af arzusunun nihayet kanuni bir sekilde uygulanmasina yol açan yazi -buna bir eser de diyebiliriz- öyle saniyorum ki, Refik Halit'in Deli adli küçük bir komedya kitabidir.Atatürk, hiçbirimizin görmedigi bilmedigi bu esercigi nereden bulmustu ve ona kim göndermisti hatirlayamiyorum. Yalniz, dün geçmis bir olay gibi noktasi noktasina hatirladigim sudur: Bir aksam, Atatürk, sofraya oturdugumuz sirada "Çocuklar," demisti, "size bu aksam tadina doyum olmaz bir 'ziyafet-i edebiye' çekecegim" ve elinde tuttugu cep dergisi kitasinda bir kitabi göstererek: "Bu" diye ilave etmisti, "Refik Halit'in, yirmi yillik bir akil hastasinin, suuru yerine gelip kendini bastan basa degismis bir Türkiye içinde bulunca, tekrar dirilisini gösteren bir tiyatro piyesidir." Ve gözlügünü takarak bizzat kendisi okumaga baslamisti. (Yakup Kadri Karaosmanoglu, Gençlik ve Edebiyat Hatiralari, 71-72) Refik Halid Karay, güncel olaylara getirdigi mizahi yaklasimin bir örnegi olan Deli'de, cumhuriyet sonrasi modernlesme sürecinde degisen hayat sartlarini ve hayata dahil olan yenilikleri eskiyle kiyaslayip okuyucusunu gülümsetirken, Ankara ve Karacaoglan hakkindaki detayli anlatimi ile de dönemin Ankara'sina ve büyük ozana isik tutuyor