Türk Düşüncesinde Ziya Gökalp

Ziya Gökalp, 20. asir Türk düsüncesinin en dikkate sayan ve en büyük sahsiyetlerinden birisidir. Fikriyatinda görülebilen bazi tezatlara ragmen Ziya Gökalp, Osmanli Imparatorlugu’nun son devresi fikir hayatina damga vurmus bir düsünürdür. Kisa ömrüne birçok eser sigdirmis, birçok meseleye el atmistir.
Ziya Gökalp esas olarak bir Osmanli münevveridir. Birkaç padisah görmüs, hem saltanat hem de cumhuriyet rejimlerine sahit olmus, yani muazzam bir imparatorlugun yikilisi ve küllerinden yeni bir devletin kurulusu onun hayat müddetinde vuku bulmustur.
Ziya Gökalp’i asil büyük yapan tavizsiz bir milliyetçi ve vatanperver olusudur. Iste bu yönüdür ki, herhangi bir ideale saplanip kalmadan Türk Milleti’nin menfaatleri neyi gerektiriyorsa, milleti yikima götürecegi belli olan o felâketli vaziyetten kurtarmak için neye ihtiyaç varsa, onu müdafaa etmistir. Yani millî menfaat onda her zaman fikir ve aksiyonu tayin eden unsur olmustur. Nitekim, Balkan felâketine kadar Osmanlici olan Ziya Gökalp, bundan sonra Müslüman tebaayi imparatorluk içinde tutma endisesiyle Islâmcilara da sempatiyle yaklasmis ve saf Türkçülüge ancak Arap unsurunun imparatorluktan kopmasindan sonra ulasmis.
Gökalp’te fikir her zaman milletin âli menfaatlerinin hizmetinde olmustur. Onu büyük yapan da asil budur.
Iste bu çalismada Etem Çalik, Gökalp fikriyatinin omurgasini teskil eden Türkçülük-Islâmcilik ve Medeniyetçilik anlayisinin devre devre nasil degistigini ve bu anlayisin sonunda nasil bir hâl çaresiyle neticelendigini incelemistir.