Niyazi I Mısri Divanı

Daha siirlerinin en basinda,
Ey gönül gel gayridan geç aska eyle iktidâ
diyerek gönlünü ve okuyucusunu aska çagiran Niyazi-i Misrî, süphesiz ki Türk tasavvuf edebiyatinin en çok okunan, dinlenen, Divan’i âsiklarin elinden/dilinden düsmeyen sairlerinden biridir. Tipki üstadi Yunus Emre gibi Ilâhî askla cosan, dolup tasan Niyazî’nin siirlerinde cosku, lirizm ve âhengin zirvede oldugu da bilinen bir husustur. Zaten bu yüzden de birçok ilahisi bestelenmis, yüzyillar boyu insanimizin dilinden düsmemistir. Ayrica Türk edebiyatinda siirlerine en fazla serh yazilan sairlerden biridir.
Niyâzî-i Misrî; 1618 yilinda Malatya’da gözlerini açtigi bu fânî hayata, macerali bir hayat sürdükten sonra 1694 yilinda, Limni’de veda etmistir. Malatya, Diyarbakir, Mardin gibi çesitli Anadolu vilayetlerinde ve Misir’da tahsil gören Niyâzî, devrin ünlü mutasavviflarindan Elmalili Ümmî Sinan’in talebe ve halifelerindendir. Bursa’da dergâhini kurup atesli vaazlari ve eserleriyle halka rehberlik etmis, talebe yetistirmis olan sair, dönemin karisik ortaminda Limni’ye sürülmüs ve orada vefat etmistir. Kabri hâlâ buradadir.
Niyâzî-i Misrî kendi tabiriyle; gönlü pâre pâre olsa da sevgilinin cemâline bakip dost dost diye çagiran; mescitte, meyhanede, hanede, viranede, Kabe’de, hatta puthanede dostu arayan; dünya gamindan geçip, yokluga kanat açip, sevk ile her dem uçup dost dost diye zikreden; ten kafesi parçalanincaya, sesi kesilinceye kadar dostu anmaktan vaz geçmeyen, toplumsal hafizamiza, gönlümüze ve kulagimiza pek çok güzel sözünü naksetmis bir büyük insandir.
Kimi zaman bize Derman arardim derdime derdim bana derman imis dizesiyle hakiki derdi ve dermani hatirlatan, kimi zaman Ben sanurdum âlem içre bana hiç yâr kalmadi/Ben beni terk eyledüm gördüm ki agyâr kalmadi misralarinda oldugu gibi hakiki yâri isaret eden, kimi zaman da Hakk’i seven âsiklarun eglencesi tevhîd olur dizesindeki gibi tevhidin zevkini dile getiren Niyâzî daha birçok güzel siiriyle bizi askin, sevgilinin, siirin ufuklarinda dolastirmaktadir.
Cân yine bülbül oldi hâr açilup gül oldi/Göz kulak oldi hep bir her ne ki var ol oldi
*
Tende cânum cânda cânânumdur Allâh hû diyen/Dilde sirrum sirda sübhânumdur Allâh hû diyen
Dest-i kudretle yazilmis yüzine âyât-i Hak/Gönlümüñ tahtinda sultânumdur Allâh hû diyen
Giceler tâ subh olinca inledür bu derd beni/Derdimün içinde dermânumdur Allâh hû diyen
Yire göge sigmayan bir mü’minün kalbindedür/Katremün içinde ummânumdur Allâh hû diyen