Beylikten Devlete Osmanlılar

Bu eser, niteligi bakimindan, anonim ‘Tevârih âl-i Osman’lardan pek farkli degildir. Orta sinif halk ve özellikle askerî topluluklar arasinda okunmak için, bir çesit halk destani seklinde ve halk dili ile, arada bir nazim parçalarini da içermek üzere, yazilan bütün bu gibi tarihî eserler, XV. asrin son yarisinda pek çogalmisti. Ilk yazilislari daha önceki zamanlarda olan ve sonradan bilinmeyen yazicilar tarafindan, zaman zaman yapilan eklerle, yakin yillara dogru ilerletilen bu eserlerin, en çok Rumeli’deki askerî siniflarin ve serhat halkinin psikolojisine göre yazildigi görülür. Dervis Ahmed, eserini meydana getirmek için, hem bu gibi eski anonimlerden yararlanmak ve hem de duyup gördüklerini onlara eklemistir. Böylece meydana gelen eser, yalniz bir kronik olarak degil, o asirda hâlâ yasayan dervis-gazilerin, yani mutasavvif ve mücahit toplulugun, görüslerini yansitan psikolojik bir belge olarak da, çok önemlidir. Osmanli hükümdarlarini dervis-gazi olarak gösteren, Osmanli devletinin kurulusunda gâzî, ahî, aptal (dervis) ve bacilarin (kadin dervis kuruluslari) rollerini kuvvetle belirten bu eserin çizmek istedigi genel levhanin, ana hatlari bakimindan, tarihî realiteye çok uygun oldugu, yeni incelemelerle ve yeni yeni ortaya çikan belgelerle daha iyi anlasilmaktadir.Ord. Prof. M. Fuad Köprülü