Tanzimattan Cihan Harbine Osmanlının Öteki Tarihi

Osmanli Imparatorlugu’nda 18. yüzyilda baslayan modernlesme süreci, 1839 Tanzimat Fermani ve 1856 Islahat Fermani ile taçlandirilmis olsa da, eskiyle yeniyi bir arada tutma seklinde tezahür eden durum, ne yönetici elitler ne de toplum tarafindan içsellestirilemedi. Yeni Osmanlilar diye anilan reformcu aydinlarin hedefi Osmanli’yi “Avrupa’nin Hasta Adami” olmaktan kurtarmakti. Bu amaçla tahta II. Abdülhamid’i çikardilar ve 1876’da mesruti monarsiye geçisi öngören Kanun-i Esâsî’yi ilan ettirdiler. Ancak II. Abdülhamid’in “93 Harbi”ni bahane ederek meclisi kapatmasiyla baslayan süreç dista genis toprak kayiplari, içte ise milliyetçilik ideolojisiyle tanismis gayri Müslim tebaanin huzursuzlugu ile derinlesti. Yeni Osmanlilarin ardillari Jön Türklerin devleti bu yeni bunalimdan kurtarmak için attigi ilk adim 1908’de Mesrutiyet’i tekrar ilan ettirmekti ancak onlarin reçetesi de “Hasta Adam”i kurtarmaya yetmedi. Çünkü sorunu dogru teshis edememislerdi. 1908’de Bulgaristan ve Bosna-Hersek, 1911’de Trablusgarp, 1912-1913’de Balkan Savaslarinin kayiplarini kapatmak için girilen Cihan Harbi’nde ugranilan hezimet, Imparatorlugun sonunu getirdi. Geride Müslümaniyla, gayri Müslimi ile tarumar olmus bir toplum kaldi.

Ayse Hür, Tanzimat’tan Cihan Harbi’ne Osmanli’nin Öteki Tarihi’nde iste bu sancili ve trajik dönemin, bize resmî tarihçilerce anlatilmayan “öteki tarihi”ni anlatiyor.