Kelam Tarihi Ve Ekolleri

Kur’an-i Kerim’in, tahrife ugramadan nesilden nesle aktarilmasi, Müslümanlarin en büyük sansidir. Islam dini bu yönüyle, diger dinlerin akibetine ugramamis, kutsal kitabiyla birlikte Hz. Muhammed (as)’den nakledilen söz ve uygulamalar da, üzerinde bazi ihtilaflar olsa da büyük oranda kayit altina alinmistir. Ne var ki Hz. Muhammed’in vefatindan sonra sahabe arasinda ortaya çikan siyasi ve sosyal çekismeler çesitli dini tartismalarin dogmasina sebep olmustur. Bu ihtilaflar, itikadi açidan büyük günah, iman, küfür ve kader gibi bazi konularin tartisilmasina neden olmustur. Bu ilk tartismalar etrafinda hicri birinci asirda Haricilik, Mürcie, Kaderiyye ve Cebriyye gibi itikâdî firkalar dogmustur. Hicri ikinci asra gelindiginde, yabanci din ve kültürlerle karsi karsiya gelinmistir. Müslüman âlimler bu yeni inanç ve kültür ortamindan zaman zaman istifade etmenin yollarini aramislarsa da iliski biçimi genellikle mücadele seklinde seyretmistir. Felsefenin Islam dünyasina girmesiyle birlikte bu etkilesim ve mücadele ortami daha da yogunlasmistir. Kelam ilmi böyle bir ortamda dogmus, hicri ikinci asirda Mu‘tezile ekolü ilk kelâm mektebi olarak ortaya çikmistir. Bunun yaninda Sia ve Ehl-i Sünnet kelam okullari da olusmustur. Ehl-i Sünnet de kendi içerisinde Es‘arîlik ve Mâturîdîlik kelam okullarini dogurmustur. Bu ekoller tarihi süreç içerisinde çesitli degisim ve dönüsüm süreçleri geçirmistir. Son asirlarda Müslümanlarin tarih sahnesinde etkin olamamasi, yenilik düsüncesini harekete geçirmis, son iki asirda Yen-i Ilm-i Kelam arayislari ortaya çikmistir. Iste bu eser, Kur’ân’in nâzil olmaya basladigi devirden baslayarak günümüze kadar seyreden tarihi süreçte inanç konularinda yasanan gelismeleri, olusan itikadi firka ve ekolleri incelemektedir.