Sınıfın Suretleri

2000'li yillarda Türkiye'de sosyal bilimler alaninin, emek/sinif çalismalari olarak isimlendirilebilecek bir mecranin olusumuna taniklik ettigini söylemek mümkün gözükmektedir. Bu mecranin; ilk ve orta kusak arastirmacilarin eserlerinin yaninda genç kusak arastirmacilar tarafindan da olusturuldugunu belirleyebiliriz. Okumakta oldugunuz derleme kitap da orta ve genç kusak emek ve sinif arastirmacilarinca hazirlanmis çalismalardan olusuyor. Bu çalismalari bir tür haritalandirma denemesi olarak da yorumlamak mümkün.

Özellikle kapitalizmin 2008 krizi ve dünya çapindaki toplumsal hareketlerin de etkisiyle sinif temali çalisma ve tartismalar akademide yeniden görünür olmaya baslamistir. Bu gelisim süreci, postmodern yaklasimlarin ivme kaybetmesiyle de iliskilendirilebilir. Bu önermeyi, bir parça daraltarak belirginlestirmek gerekirse, özellikle son 10 yillik zaman dilimi içerisinde, Türkiye'de emege ve sinifa odaklanan eser sayisinin, farkli akademik disiplinler ve bilim dallarindan beslenerek arttigini söyleyebiliriz. Yine de bu olgunun sosyal bilimlerin sosyal politika, sosyoloji, iletisim gibi basat disiplinlerinde ana akimlasmis bir egilim halinde olmadigini da belirtmek gerekiyor.

Elinizdeki kitapta emek ve sinif çalismalarina iliskin haritalandirma denemesinde, “sinifin suretleri”ni, Türkiye toplumuna ait bir sinif kompozisyonu içerisine yerlestirmeye çalistik. Gezici mevsimlik tarim isçileri disarida birakilacak olursa, kitap kentsel isçi sinifinin farkli dilimlerinin kuramsal ve olgusal bilgisini içeriyor. Bu olgusal dünya içerisinde, Türkiye'de isçi sinifinin kadim ve yeni üyeleri var. Bu üyeleri bir toplumsal sinif kompozisyonu içerisine katarak degerlendirmek gerekirse, Korkut Boratav (2004) ve Serdal Bahçe, Ahmet Hasim Köse ve F. Günaydin (2011) tarafindan türetilmis semalarin, kitapta kuramsal ve olgusal dünyasi incelenen emek gruplarini, toplumsal sinif düzleminde yeniden tanimlayip bu düzleme yerlestirebilmek bakimindan uygun kavramsal araçlar sundugunu söyleyebiliriz. Buna göre, ilgili toplumsal siniflar ve emek gruplarini, Boratav'in toplumsal sinif ve alt gruplara ait semasina göre, meslek ve emek sürecindeki pozisyonlari bakimindan, tarim isçisi (gezici mevsimlik tarim isçileri), yüksek nitelikli ücretli (cerrah, bankaci, avukat, mühendis, mimar, reklamci, IKY müdürü), beyaz yakali ücretli (büro çalisani, ögretmen, magaza müdürü, magaza müdür yardimcisi, uzman satis danismani, satis danismani), niteliksiz hizmet isçisi (ev isçisi, güvenlik ve temizlik isçileri, çagri merkezi çalisani, kasiyer), mavi yakali isçi (madenci) seklinde siniflandirabilecegimiz bir kompozisyon ortaya çikmaktadir. Bahçe vd.'nin toplumsal sinif türetimlerine baktigimizda ise sayilan emek gruplarinin, kentli profesyoneller, kentli nitelikli emekçiler, kentli emekçiler ve tarim emekçileri seklindeki sinif olusumlarina ait bir kompozisyona dahil edilebilecekleri görülmektedir…