Teokrasi Ve Laiklik

Deger ölçüleri olmayan hiçbir toplum yoktur; ancak bazi degerler zamanin gereklerine göre degisecegine, zamanla katilasma, kireçlesme egilimi gösterirler. Bu, bize üç seyi anlatir; toplumun insanlari arasinda birbirine çok yapisik bir birlik vardir; kisiler degismez kurallara uyarak yasamayi çok rahat ve kolay bulurlar; toplumlari, yaslanan kisilerin damarlarinin sertlesmesi gibi katilasmistir. Kisiler böyle bir durumu çok begenirler. Ancak degisme zorunluklarinin sillesini yemeyen toplum da yoktur. Zamanin yumruklari altinda bazi kisiler, alisik olduklari ölçüleri birakmaya, bazilarini gizli ya da açikça çignemeye; bazilari da ya disardan yeni kurallar almaya, ya da kendileri yeni kurallar gelistirmeye baslarlar. Bunu yapanlarin iç hayatindaysa çatismalar baslar, bunun da sayisiz görüntüleri vardir.Bir toplumda en yüksek sayilan degerler, özellikle böyle zamanlarda, dinsel degerler kiligina girmeye de egilimlidirler. Din, gelenegin en son siginagi, en son savunma kalesidir. Aslinda toplumun eski yasayisinin kökeninden gelen birçok aliskanliklar, kolaylikla din geregiymis gibi bir nitelik kazanirlar. Iste bunun içindir ki, çagdaslasma sözcügünün özü, laiklesme sözcügünün söylemek istedigi gibi toplumu, bu dinsellesme hummasinin yakasindan kurtarma isiymis gibi gözüküyor ve burada laicisme ile secularism terimlerinin anlamlari, ayri sözcük kökenlerinden geldigi halde, birbirlerine uyuyor. (Tanitim Bülteninden)