Yükseliş Krizdeki Uluslar İçin Dönüm Noktaları Ciltsiz

Tüm dünyada büyük yanki uyandiran ve uluslararasi çoksatanlar listesinde zirvedeki yerlerini koruyan Tüfek, Mikrop ve Çelik ile Çöküs kitaplarinda Jared Diamond, medeniyetlerin yükselislerine ve çöküslerine yönelik kavrayisimizi altüst etmisti. Simdi, bu anitsal serinin üçüncü kitabinda ise bazi uluslarin, daha ziyade kisisel travma ile basa çikmak için kullanilan bir yöntem olan tercihli degisimi uygulayarak krizlerin üstesinden nasil basarili bir sekilde geldiklerini açikliyor.

Diamond, yakin geçmise yaptigi bu sürükleyici yolculugunda, alti ülkenin nasil hayatta kaldigini karsilastirmali olarak ele aliyor: Tugamiral Perry’nin donanmasinin Japonya’nin dis dünyaya açilmasindaki etkisi neydi? Sovyetlerin Finlandiya’yi isgali nelere mal oldu? Sili’nin acimasiz Pinochet rejimi nasil bir tahribat yaratti? Endonezya’daki kanli darbe ve karsi darbenin sonuçlariyla nasil yüzlesildi? Ikinci Dünya Savasi’ndan sonra Almanya ve Avustralya nasil bir dönüsüm sürecine girdi?

Muhtelif zamanlarda bu alti ülkenin besinde bizzat yasamis ve onlarin dillerini ögrenerek kültürlerine nüfuz etmis olan Diamond, bu uluslarin yürek sizlatan nev-i sahsina münhasir tarihlerini bizzat tespit ediyor. Bu uluslar; sorumluluk almak, acilariyla yüzlesmek ve diger uluslarin deneyimlerinden yararlanmak gibi yöntemleri kullanarak farkli düzeylerde olsa da krizlerle basa çikabildiler.

Gelmekte olani gören Diamond, Birlesik Devletler’in, Japonya’nin ve dünyanin mevcut krizlerle basa çikip çikamayacagini sorguluyor. Sahi, geçmisten ders alabilir miyiz?

Diamond’in tüm kitaplarina derinlemesine damga vuran tarihe, cografyaya, biyolojiye ve antropolojiye bir de psikolojik boyut ekleyen Yükselis, bütün uluslarin ve bireylerin büyük zorluklara nasil cevap verecegini etkileyen faktörleri ortaya koyuyor. Sonuç mu? Kapsamli ama kisisel deneyimlerin öne çiktigi bir destan…

“Uluslarin krizlerle nasil basa çiktigina dair merak uyandiran aydinlatici bir yolculuk... Bu yolculugun mevcut küresel krizimizi bir bütün olarak ele almamiza yardimci olabilecegini düsünüyorum.”
Yuval Noah Harari

“Inanilmaz... Jared’in yazdigi her seyin hayraniyim… Yükselis de dünyamizin karsilastigi sorunlarin üstesinden gelebilecegimize olan inancimi artirdi.”
Bill Gates

“Jared Diamond yine yapti yapacagini: Insanin destaninda bir baska nükteli, özgün ve sürükleyici bölüm... Zor zamanlar geçiriyoruz ve Diamond hayati dersler vermeye devam ediyor…”
Steven Pinker

“Krizdeki uluslarin toplumlarinin krize nasil tepki verdigini ortaya koyan ve göz kamastirici, dikkat çekici kisisel deneyimlerin hikâyesi olan Yükselis, uluslarin baskiya maruz kalip büyük yikimlar karsisinda nasil hayatta kalacaklarini daha fazla ögrenmeye zorlandigi bugün, bilhassa okunmasi gereken nadide bir eser. Hayir inanmiyorum; yoksa siz hâlâ okumadiniz mi?”
Paul Ehrlich

“Jared Diamond’in her yeni kitabi, esine az rastlanir hos bir hediye olagelmistir. Kitaplarinin her birini, tek bir mozaigin parçasiymisçasina okurum. Diamond’in kitaplarinin, yasamak ayricaligina nail oldugumuz gezegenimizi derinlemesine incelememiz için ihtiyacimiz olan kavrayisi ve açikligi sagladigina inanirim. Bu nedenle her bir kitabinin, bu büyüleyici mozaigin parçalarini kenetleyen bir aurasinin oldugunu söylemeliyim. Tüm bu olgular çerçevesinde degerlendirdigimde Yükselis, hem krize neden olan hem de ivedilikle buna direnç gösteren siyasal ve psikolojik güçlerin neler olabilecegi, bireylerin ve uluslarin nasil olup da benzer travmalari yasayabildigi ve yasadigimiz dünyanin gelecegiyle ilgili neler yapabilecegimiz konusunda çikarilacak derslerle doludur. Diamond’in dil ögrenmeye yönelik olaganüstü kabiliyeti; kisisel ve ulusal çok sayida dramatik yükselise bizzat taniklik edecek zihinsel ve fiziksel olarak yogun bir yolculuga çikmasina olanak tanirken, hayati boyunca karsilastigi kültürlere nüfuz etmesine ve onlari yasamasina da katkida bulunmustur. Deneyimlerini sefkatli bir yürekle, keskin bir gözle ve dikkat çekici bir kalemle