Paranın Satın Alamayacağı Şeyler

Meshur siyaset felsefecisi Sandel, piyasa ve paranin toplumda oynamasi gereken rolü sorguluyor.

Çocuklara kitap okumalari veya iyi notlar almalari için para vermeli miyiz? Ne kadar kirlilige izin verilecegine karar vermek için insan hayatina fiyat biçebilir miyiz? Insanlara riskli yeni ilaçlar için denek olmalari veya organlarini bagislamalari için para ödemek etik midir? Peki ya bizim savaslarimizda çarpismalari için parali askerler tutmak; ya da tutuklulari kar amaçli çalisan hapishanelere aktarmak; ya da seçkin üniversitelere girisi açik artirma ile satmak; ya da para ödemeye razi göçmenlere vatandaslik satmak?

Michael J. Sandel, New York Times'in çok-satanlar listesindeki Paranin Satin Alamayacagi Seyler kitabiyla günümüzün en büyük etik meselelerinden birini ele aliyor: Her seyin satilik oldugu bir dünyada yanlis bir seyler yok mudur? Eger varsa, piyasa degerlerinin, hayatin ait olmadiklari çeperlerine girmelerini nasil engelleyebiliriz? Piyasanin ahlaki sinirlari nedir?

Son yillarda piyasa degerleri neredeyse hayatin hiçbir alaninda piyasa-disi normlara yer birakmadi. Sandel, piyasa ekonomisine sahip olmaktan, pek de farkinda olmadan, piyasa toplumu olmaya sürüklendigimizi iddia ediyor.

Sandel, dünya çapinda çok-satan kitabi Adalet'te gösterdigi gibi günlük hayatimizda karsilastigimiz zorlu ahlâkî sorulari sarih ve coskulu bir sekilde aydinlatmada usta bir yazardir. Simdi Paranin Satin Alamayacagi Seyler'de de piyasa güdümlü çagimizda eksik olan bir tartismayi provoke ediyor: Demokratik bir toplumda piyasanin münasip rolü nedir ve piyasanin takdir etmedigi ve paranin satin alamayacagi ahlâkî ve vatandasliga ait seyleri nasil koruruz?