Dini Düşüncede Gelenek, Dönüşüm Ve Gelecek

Peygamberler, tarihin gidisatina müdahale eden ilahî iradenin bozulan insan iliskilerini; hak, hakkaniyet, adalet, merhamet gibi degerler esliginde degistirmek ve uzun vadede de dönüstürmek istedigi açiktir. Kur’an-i Kerim bu yeni düzeni üç ana eksene oturtmustur: Ilk olarak, din adina insanin omuzuna bindirilen fazlaliklardan onu kurtarmistir.


Ikinci olarak, dinden eksiltilen adalet, merhamet gibi degerleri tekrar yerine iade etmistir. Üçüncü olarak da, din kisvesine bürünmüs hurafelerin/mitolojilerin hepsine Allah kendi dinini galip kilmistir. Kur’an bunlardan ilkine, ihlâsu’d-dîn (39/Zümer, 2); ikincisine ikmâlu’d-dîn (5/Mâide, 3); üçüncüsü ne ise izhâru’d-dîn (9/Tevbe, 33) adini vermektedir. Süphesiz, Hz. Peygamber’in ilahî mesajla gerçeklestirdigi bu üç kirilma, her çagin inananinin yasama müdahil olma biçiminin de ipuçlarini içinde barindirmaktadir.


Bu ipuçlarinin Müslüman halklari tarihsel olarak nereden nereye tasidigina iliskin birikim süphesiz gelecegi kurmak isteyenler için derin tecrübeler barindirmaktadir. ‘Gelenek’te yapilan hatalari tekrarlamamak ve bu vetirede yaratilan erdemleri ‘gelecek’e tasimak, her dönemin entellektüellerinin ana sorumlulugudur.


Daha adil, daha esitlikçi, daha barisçil, daha insancil bir dünyanin insasi için gerekli norm ve degerleri üretmek Müslüman âlimin/aydinin boynunun borcudur. “Insan için sadece çalistiginin karsiligi vardir ve çalismasinin karsiligini kesinlikle görecektir.” ilahî beyani, insani karsiliksiz birakilmayacak zorunlu bir çabanin öznesi olmaya davet etmektedir. Adil bir dünya yaratmak zorunluluksa, bunu yaratacak bilginin ve ilkelerin ortaya konulmasi da bir zorunluluktur.


Zira ulema kendini bu ilkeyle baglamistir: “Vacip olanin tamamlanmasi için lazim olan sey de vaciptir.” Elinizdeki eser bu gayretin bir ürünü olarak çok degerli bilim insanlarinin katkilariyla bir yillik çalismanin neticesinde elinize ulasmaktadir. Eser, birbirinden oldukça farkli konulari ele aliyor görünse de yukarida anilan ortak ana eksene sahiptir ve endiseleri ortaktir.