Etkileşim Ritüelleri

“O hâlde insanlar ve onlarin anlari degil, anlar ve o anlarin insanlari vardir.”

Erving Goffman, 1967 yilinda yayimlanan ve kariyerinde önemli bir dönemeç olusturacak olan Etkilesim Ritüelleri adli basyapitinda söyle yaziyor: “Bu çalisma, dogal ortamlardaki yüz yüze etkilesime, yani baskalariyla bir arada oldugumuz esnada ve bu vesileyle meydana gelen olaylara dair bir incelemedir. Ele aldigi temel davranislar, insanlarin farkli durumlarda isteyerek ya da istemeyerek sürekli basvurdugu bakislar, jest ve mimikler, duruslar ve sözlü ifadelerdir.”

Goffman, burada da bir durumlar sosyolojisi savunur. Toplumsal örgütlenme ana konudur ancak örgütlenen sey, kisilerin birbiriyle karsilasmalari ve bundan kaynakli geçici etkilesim girisimleridir. Normatif olarak sabitlenmis bir düzen söz konusudur. Goffman, kitabin ana gövdesini olusturan “Aksiyonun Döndügü Yer” baslikli bölümde, son büyük etnografi projesi olan, Nevada'da bir kumarhanede yaptigi gözlemlerden yararlanir. Goffman kumari da, bir anlamda her eylem gibi, benligin “sunuldugu” ve ister istemez “riske” edildigi bir karsilasma türü olarak ele alir. Bu riskli sunum, ayni zamanda aktörün etkilesime yaptigi duygusal yatirimin bir simgesidir de.

Duygular sosyolojisinin gündeme gelmesinden çok önce Goffman, etkilesime hâkim olan duygusal tonlari kesfetmisti. Ona göre benlikler duygusal açidan kirilgandi; kolayca yaralanabilir, aldatilabilir, onurlari kirilabilir ve mahcup olabilirlerdi. Ancak sadece kirilgan da degillerdi; bir o kadar da cosku dolu olabilirlerdi. Etkilesimler; basarisizlik, ifsa edilme, reddedilme gibi riskler barindirmakla birlikte, eger bu türden tehlikeler savusturulabilirse bir mükâfat vaadini de beraberinde tasiyordu. Asil kumar buradaydi.

Etkilesim Ritüelleri bu meselenin her iki tarafini da dikkate alan çarpici bir çalismadir. Benligin hem kirilganliklarini hem de cosku ve heyecanlarini öne çikarir.

Ancak her ikisinin de hayatimizin farkli cephelerini olusturdugunu ve etkilesim ritüellerinin insanlar arasindaki en siradan ve mikroskobik faaliyetleri bile biçimlendirdigini fark eden ve bizim de bunu fark etmemizi saglayan, Goffman'in dehasidir.