Kırım Türklerinin Esaret Türküleri

Orta Asya’da dogan Türk destanlarinda Kirim, cografî bir yer olarak kendini gösterir ve çogunlukla Urum ülkesiyle yan yana, destanî devirlerdeki Türk düsüncesinde bati sinirlarini isaret eder. Manas Destani’nda Asbara Han’in oglu Ejder, bu yöreye çekildigi gibi, Er-Töstük Destani’nda Kahraman’in savastigi düsmanlardan birisi, batidaki Kirim Han’dir. Türk destanlarinda ‘Kirim’ “kerü Kirim, kirk bin mescitli, kirk kaleli Kirim” sekillerinde dile getirilmektedir.
Bilindigi gibi Kirim; Türk tarihi bakimindan önemli stratejik konuma sahip bir bölgemizdir. Bu bölgenin tarihi ise çok eskilere dayanir. Öyle ki Kirim; inançlarimizda, destanlarimizda, Türkülerimizde, efsanelerimizde en basta yerini almistir. Çünkü Kirim, dünü ile günümüze degin o kadar çok zulüm, iskence, yokluk, esaret ile âdeta içi içe kalmis ki, hiç birisine eyvallah etmeden, inançlarindan, Türklüklerinden bir santim bile olsa asla geri adim atmamislar ve hâlâ da ayni duygu, düsünce, inanç ve milli benliklerini devam ettirmektedirler. Iste böylesine çilelerle dolu varliklarini devam ettiren, üzerinde yasadiklari kutsal vatan cografyasini korumaya çalisan Kirim-Türk kardeslerimize borcumuz vardir.
Bilindigi gibi 1917 Bolsevik Rus Ihtilali’nden sonra Sibirya’ya hayvan vagonlarinda sürgün edilen ilinden, obasindan koparilan bu Kirim Türkleri, yoksulluga, sefalete dûçar olmuslar, aç kalmislar, açikta kalmislardir. Bu süreçte hastalarini, yaslilarini, çocuklarini kaybettiler, ölümle koyun koyuna yasamislardir.
Sonraki dönemlerde hayatta kalanlardan bir kismi Bati’ya, ‘Hürriyete Dönüs Yolculugu’na kaçabilmislerdir. Iste onlarin birinci duragi, ‘Romanya Rus Harp Esir Kampi’ ve ikinci duraklari da, ‘Avusturya Eger Rus Harp Esirleri Kampi’ olmustur.
Bu Kirim Türkleri; gerek Sibirya’da gerek Romanya’da ve gerekse de, Avusturya Imparatorlugu Eger Kampinda ülkelerine duyduklari özlem büyüdükçe büyümüs, yanik duygularla Türküler söylemisleredir. Esaret, gurbet onlari yordu, ezdi, daha içli hâle getirdi. Ülkelerine duyduklari özlemi, çektikleri acilari, yarim kalan hayallerini dokunakli türkülerle dile getirdiler. Kaybettikleri yakinlarina dokunakli ezgilerle agladilar, hüzünlendiler.
Iste son duraklari olan bu Rus Harp Esiri Kirim Tatar Türkleri’nin, “Esaret Türküleri" bir anda sahiplendi. Yani bu Kampinda bulunan; 'Yaltali Mustafa Süleyman, Simferopollu Kabullah Bikdas, Abdullah Ahmed, Feodosiyali Husseyin Hassan Godos…vb.’lerinden 79 Türkü, Avusturyali Türkolog Prof. Dr. Herbert JANSKY tarafindan 1926 yilinda derlenmis ve Avusturyali Müzikolog Dr. Robert Lach tarafindan da bu Türkü metinleri Nota'ya alinmistir. Kirim Tatar Türk kardeslerimizin aziz hatiralari önünde saygiyla egilirken, onlarin söyledikleri bu Türküleri, 95 yil sonra da olsa yayimlamayi bir borç bildik.

Prof. Dr. Abdurrahman Güzel