Geçmişin Aynasında

Van Illich’in en ilgi çekici özelliklerinden birisi, önemsiz görünen kavramlari, tarihin derin dehlizlerinde özenle ve farkli dil, din ile kültürler üzerinden takip ederek izini sürmesidir. Önemsiz görünen ancak önemsiz olmayan kavramlari kendi bakis açisiyla farkli bir sekilde ortaya koyar. Örnegin su, anadil, saglik, hafiza, ögrenmenin tarihi, mesken, bisiklet, esya, sokak, israf ve bu liste uzar gider. Okur, Illich’in kilavuzlugunda bu yolculuga çiktiginda, baglantilarin, kültürler arasi geçislerin ve iliskilerin çesitliligi ve renkliligine hayran olur.

Kendi ana dilini, kendi belleginden bulup çikaramayan, pek çok dili bir arada ögrenerek büyüyen Illich, tamamen hâkim oldugu yarim dil hazinesi sayesinde, artik pek çok kimsenin okuyup anlayamadigi metinlere hakimdir. Çaliskanligi ve bunu sosyal hayata harmanlama becerisi ile metinleri sokaktan hiç kopmamis, bu nedenle her yazdigi çok okunmus ve tartisma yaratmistir.

Illich bu kitabinda geçmisin ya da tarihin aynasinda 12. yüzyila kadar uzanir. Hayal gücü, algi, kavramlar ve imgelem ile ilgilenir. Bu okumalarini, çagdas okuyucuya rapor verecekmis gibi güncellestirir ve sosyal hayatimizi saran hatta bogan meselelere ayna tutar. Bu olaganüstü yetenegi sayesinde, metin asla sikici olmaz ve okura yabancilasmaz. Onun yazdiklari kendi aramizdaki konusmalarimiz gibi, günlük çekisme ve tartismalarimiz tadinda ilerler.

Bunu bilinçli olarak yapar; ancak ve ancak geçmisin aynasindan bakarsak, günümüzün dikkatinin sinirlarinin genellikle disinda olusmus varsayimlarin farkina varip yüzyilimizin zihinsel çabalarinin farkini gözlemleyebilecegimizi dile getirir.

Kitabin birinci bölümünde, bizim de gözde gündemimiz olan müstereklerden ne anladigini ve bunun geleneksel toplum ve kitlik algisiyla ilintisini yazarak baslayan Illich, Senlikli Toplum kitabindan baslayarak kendi yazdiklarina özelestiri getirerek devam ediyor.

Ivan Illich serimizin bu yeni kitabi ile okurlari selamlamaktan çok büyük mutluluk duydugumuzu özellikle belirtmek isteriz.