Dil, Söz Ve Fesahat

Abdülkâhir el-Cürcânî bilim hayatinin ilk dönemlerinde sesbilimden cümle yapisina dilbilimin her alaninda eserler veren uzman bir dilbilimci iken, sonraki dönemlerde iktidar ve bilim çevrelerindeki gelismelerin de etkisiyle edebî elestiri, belâgat ve dil felsefesi alanlarina yönelmistir. Onun bilim kariyeri dikkat çekici gelisim ve dönüsümlere sahne olmustur. Fakat geldigi son noktadan geriye dönüp bakildiginda bu kariyerin sanki tek bir seye adandigi gözlenir: sözdizimi nazariyesi. Cürcânî’nin ilk dönem eserleri sözdizimi nazariyesini içten içe hazirlamis, sonraki eserleri ise bu nazariyenin ortaya konarak gelistirilmesine hizmet etmistir.

Bu çalismada, Abdülkâhir el-Cürcânî’nin dil, söz ve fesahate dair görüsleri sözdizimi nazariyesi çerçevesinde ele alinmistir. Eserde dil ve sözün mahiyeti, dil-düsünce iliskisi, dilsel delalet, edebî degerin kaynagi gibi dil felsefesi ve belâgatin temel meseleleri Cürcânî’nin metinlerinden hareketle derinlemesine incelenmistir. Kavramsal ve tarihsel derinlige sahip bu eser, Islam düsüncesinin çagdas dönemde ihmal edilmis olan dil felsefesi ve belâgat alanlarinda önemli bir boslugu doldurmaktadir.