Hakikatin Araştırılması Dünya Ya Da Işık Üzerine Deneme

Bu kitap, Descartes’in opus postumum’u, yani ölümünden sonra yayimlanan eserleri arasinda yer alan iki metnin çevirisini bir araya getiriyor. Bu metinlerden Recherche de la Vérité par la lumière naturelle basligini tasiyan ilki, hayali üç karakter (Eudoxe, Poliandre, Epistemon) arasinda kurgulanmis bir diyalogdur.
Descartes tamamini yazip bitiremedigi bu metninde, basta metodik süphesi ve cogito ergo sum hükmünün süphe götürmezligi olmak üzere felsefesinin ana hatlarini özetler. Descartes’in bu metni üzerine ünlü Alman filozof Ernst Cassirer su degerlendirmede bulunmustur:
Descartes’in hiçbir yazisi, hatta metot üzerine konusma bile, onun düsünce evrenine giris için bize daha iyi bir yaklasim noktasi sunamaz
Descartes’in Le Monde ou Traité de la lumière baslikli metni de bitmemis bir eser projesidir. Madde, uzay, atalet, hareket, isik gibi fizik konularini ve maddenin, kütlenin ve hareketin korunumu gibi doga yasalarini inceledigi bu eserini tamamlamaktan, 1633 yilinin Haziran ayinda aldigi, Galilei’nin Engizisyon tarafindan yargilandigi haberi üzerine vazgeçmistir.
Zira bu eserinde o da Galilei gibi dünyanin günes çevresinde döndügünü savunmaya niyetlidir ve hakkinda çikarilmis ateist söylentisinden de zaten fevkalade tedirgindir. Descartes’in bir kovusturmaya ugramamak için ne kadar ihtiyatli yazdigi, Dünya ya da Isik Üzerine Inceleme’de görülmektedir: mevcut dünyadan degil, hayâl ürünü bir dünyadan söz ediyormus gibi yazar. Bu ihtiyatli tavrini Latince larvatus prodeo (maske takarak ilerliyorum) ifadesiyle de bizzat vurgulamistir.