Sanatın Gerçeklikle Estetik İlişkileri

Etkinlik gösterdigi bütün alanlarda devrimci ve yenilikçi olan Çernisevski, bilimi devrimci mücadeleden ayirmadi. Hazirladigi tez (Sanatin Gerçeklikle Iliskileri- 1855), felsefe ve estetikte materyalizmi, sanatta gerçekçiligi yüreklice savunan bir tezdi. Insanin politik ve sosyal baskidan kurtulusu için mücadeleye çagri, sanatin toplumsal öneminin materyalist temelde tanimlanmasi, gerçekçi yöntemin tanitlanmasi tezin içerigini olusturan ögelerdir.
Çernisevski'nin tez savunmasi büyük bir toplumsal olay oldu. Tez üzerine yapilacak tartisma çok sayida dinleyiciyi konferans salonuna çekmisti. Devrim yanlisi gençlik temsilcileri, Çernisevski'nin konusmasi sirasinda onu onayladiklarini ve takdir ettiklerini açikça gösterdiler.

“Fazla genis olmayan konferans salonu, tezi savunulmasini engellemek için tiklim tiklim doldurmustu. Içeride ögrenciler vardi ama galiba daha çok konuyla dogrudan ilgisi olmayan kimseler, subaylar ve sivil gençler doldurmustu salonu. Içerisi o kadar kalabalikti ki dinleyiciler pencere önlerinde ayakta duruyorlardi. Ben de bu ayakta duranlar arasindaydim, yanimda da Serakovskiy (Genelkurmay'da görevli bir subay, sonradan Polonya ayaklanmasina katilmis ve Muravyev'in emriyle asilmisti.) dikiliyordu. Tartisma sirasinda Serakovskiy sevinçten kabina sigmaz oldu, büyük bir heyecan yasadi...” diye anlatir Selgunov. Çernisevski, tezine karsit düsüncelerle itiraz eden akademisyenlere siki ve kuskuya yer birakmayacak yanitlar verirken, profesörlerin oturdugu koltuklarda gözle görülür bir hareketlenme yasaniyordu. Tez, idealist estetigin taklitçilerine korkunç bir darbe vurdu.
Lebedyev Polyanskiy