Son Mekke Emiri Şerif Ali Haydar Paşa Anlatıyor

Serif Ali Haydar Pasa, Osmanli Imparatorlugu’nun tayin ettigi son Mekke emiridir. Türkiye’de uzaktan kuzeni olan ve Arap isyanini baslatan Serif Hüseyin ile ogullari kadar taninmamaktadir. Ömrü boyunca Osmanli Imparatorlugu ile Türk milletine sadik kalmis, günlüklerini dahi Türkçe tutmustur. Arap Isyani’nin gerçeklestigi dönemde Osmanli’ya olan sadakati ve yaptigi fedakârliklar sebebiyle basina birçok felaket gelmis, kuzenlerinin birçogu sonradan Ingiliz destegiyle kurulan Arap devletlerine kral olurken kendisi türlü çileler çekerek Beyrut'ta sefalet içinde vefat etmistir. Evkaf Nazirligi ve Meclis-i Mebusan’da ayanlik da yapan pasa, Yavuz Sultan Selim’e mukaddes emanetleri yollayarak sultani halife olarak kabul eden Serif Bereket’in torunlarindandir. Medine’ye bizzat giderek Fahreddin Pasa’nin yaninda Serif Hüseyin ve adamlarina karsi mücadele etmis, Araplarin Türk hâkimiyetinde olmadiklari sürece huzurla yasayamayacaklarini savunmustur.

Son Mekke Emiri, Serif Ali Haydar Pasa’nin hatirati olmasindan baska Osmanli Imparatorlugu’nun son devrindeki karmasalari yansitiyor olmasindan ötürü de oldukça önemli bir kitaptir. Abdülaziz döneminde dogan pasa, II. Abdülhamid zamaninda sehzadelerle birlikte saray mektebine devam ettigi için hanedana iliskin malumat vermektedir. Çocuklugunun Istanbul’daki muhtelif konaklarda geçmis olmasi hasebiyle kitapta o dönemin yasantisina dair bilgiler bulunmaktadir. Devlet vazifesi aldiktan sonra hükümet içindeki çekismelerden bahsetmektedir. 1908, 31 Mart Vak’asi ve Birinci Dünya Savasi esnasindaki Ittihatçilarin faaliyetlerini anlatmaktadir. Mithat Pasa’nin sürgün edilmesinden II. Abdülhamid’in islahatlarina, 1908 Devrimi’nden Vahdeddin’in ülkeyi terk edisine, Arap bölgeleri için atilan adimlardan Arap isyaninin nasil basladigina, Arabistan’in Osmanli’nin elinden nasil çiktigindan Cumhuriyet idaresinin bu bölgeye karsi nasil bir tavir takindigina, saltanat ve hilafetin nasil ilga edildiginden Ibn-i Suud’un ve Vehhabilerin Mekke ve Medine’yi nasil ele geçirdiklerine kadar çok genis bir yelpazede tarihi bilgiler sunmaktadir.
Son Mekke Emiri, içerigi itibariyle Osmanli’nin Arabistan’i kaybina dair ilk elden yazilmis bir kaynak olma özelligine de sahiptir.