İstanbul Şehir Tarihi Ve Mimarisi

Károly Kós’un en önemli amaci Avrupa sanat tarihi yazininda tam olarak ele alinamayan Osmanli-Türk sanat tarihinin özünü kavrayabilmekti. Sanat tarihinin yazili kayitlari dogrultusunda sehirde iz sürdü ve bunu üç gruba ayirarak gerçeklestirdi. Bunlardan ilki Bizans kiliseleri ve Osmanli camiileri idi. Ikinci grubu mezarliklar ve türbeler olusturuyordu. Üçüncü ve son grubu ise Konstantinopolis’te ve daha sonraki Istanbul’da bulunan sivil yapilar olusturuyordu. Kós burada vurguyu sokaga, sehirlesmeye ve sehir düzenlemeciligine yapmak niyetindeydi. Bu amaçla bu konunun tarihsel gelisimi, geçmisi ve gelecegi üzerine kurumumuz için daha genis, fotograflarla da desteklenen bir arastirma gerçeklestirmek istiyordu. Yanginda yok olan Istanbul semti için yeniden insa programi üzerine hazirlayacagi plan taslagini da bu çalismasina eklemeyi düsünüyordu. Károly Kós, ulusal tarz ve biçimlere büyük deger veren bir mimar olarak taninir. Yani su hususta emin olunabilir ki, onun tarafindan hazirlanacak olan sehir planlari yöreye özgü özellikleri ve ulusal gelenek ve degerleri içeren planlar olacaktir. Böylece Istanbul da, savas öncesi burada faaliyet gösteren Fransiz mimarlarin yapmak istedigi gibi Avrupaî gelisim içinde yavas yavas standart devasa binalarin doldurdugu bir sehir olmaktan kurtulacaktir. Kós tarafindan hazirlanan bu çalisma yayinlandiginda kurumumuzu Istanbul’a ve Türklerin ulusal çikarlarina simsiki baglayan bir halka olacaktir. Bu nedenle de Macarca ve Almanca yayinlanmasinin yani sira Türkçe olarak da yayinlaniyoruz.
Antal Hekler
Kostantinopolis Macar Bilim Enstitüsü Müdürü