Kadınların Köleleştirilmesi

John Stuart Mill’in, “bir cinsiyetin digerine olan bagimliligi” üzerine, esi Harriet Taylor Mill ile birlikte gelistirdigi düsüncelerin bir ürünü olan ve esinin ölümünden sonra kizi Helen Taylor’in destegiyle tamamladigi Kadinlarin Kölelestirilmesi (The Subjection of Women) (1869), yayimlandigi tarihsel baglam içinde, Avrupa’nin geleneksel siyasi, hukuki, ekonomik ve ahlaki sistemi için hakaret dolu bir saldiri olarak görülmesine yol açacak kadar radikal savlara sahipti. Yine de, XXI. yüzyilin dünyasi açisindan yazarin üzerinde durdugu meselelerde kadinlarin yasal haklarinin IXX. yüzyila kiyasla genel olarak iyilestirilmis olmasi, elimizdeki metni eskimis (archaic) kilmaz.

Tam tersine, kadinlarin erkeklere olan bagimliliginin, dogrudan “zor yasasi”ndan (law of force) kaynaklaniyor olmasindan hareketle modern dünyanin temel nitelikleri için söz konusu ilkeyi tarihsel bir çeliski olarak tahlil eden bu metin, yalnizca siyasal felsefenin iç tartismalari için bir kaynak olmakla kalmaz; ayni zamanda, “kadin meselesi” hakkinda kaleme alinmis ilk metinlerden biri olma niteliginin yaninda, günümüzün temel birçok meselesi hakkinda hassas bir Aydinlanmaci felsefe sunar; fakat elimizdeki metin, yazarin siyasal felsefesinin sahip oldugu tüm duyarligina ragmen, sonuna kadar elestiriye açiktir. Zira yazar, ait oldugu dönemin ve toplumsal sinifin önyargi ve çikarlarindan azade degildir.

Mill’in, Hristiyan ahlakinin elestirisi konusundaki sessizligi, açiktan benimsenen oryantalist bir bakis açisiyla geçistirilir. Benzer bir sekilde, “faydacilik” ilkesi ile beraber Aydinlanmaci siyasal felsefenin “ilerlemeci” tarihsel bakis açisi, metnin tüm kuramsal yapisini olusturur. Diger taraftan, Mill’in “kadinlarin özgürlestirilmesi” projesi, aslen “mülkiyet sahibi siniflari” kapsiyor gözükmektedir. Her ne olursa olsun, Mill’in Kadinlarin Kölelestirilmesi adli eserinin geç de olsa Türkçeye kazandirilmasi, hem genel olarak siyasal düsünce disiplini hem de özel olarak kadin meselesi konusundaki mevcut yazina yapilmis esasli bir katkidir.