İvan İlyiç'in Ölümü

Ivan Ilyiç’in Ölümü Nabokov’un tespitiyle en derin hakikatleri, hiçbir süs katmadan yalin ve saf halleriyle anlatma gücünü gösteren Tolstoy’un eserleri arasinda en çarpici olanidir.
Ceza hâkimi Ivan Ilyiç mesleginde yükselme planlari yaparken bir anda hastalik ve ölüm gerçegiyle karsilasir. Ölümü hiç daha önceden düsünmüs müydü? HayirKimdir Ivan Ilyiç? Nasil bir yasam sürmüstür? Aslinda o da hiç kimseden farkli olmayan aramizdan birisidir. Çocuklugundan itibaren olmasi gerektigi gibi (comme il faut) bir yasam sürmüstür. Basarili bir meslek, mutlu bir evlilik ve çocuklar Her sey alisilmis kaliplar içinde devam etmektedir. Ta ki, ölüm zamani (memento mori) gelinceye dek Ivan Ilyiç’in yakalandigi hastalik bir anda her seyi degistirir. Ölüm döseginde kivranan bir adam kendisine ve çevresine karsi büyük hesaplasmalara girisecektir:
Gaius insandir, insanlar ölümlüdür, o zaman Gaius da ölümlüdür karsilastirmasini hayat boyu dogru bulmus, ancak bu örnegi sadece Gaius ile bagdastirmis, kendisiyle bir ilinti kurmamisti. Burada söz konusu soyut bir insan olan Gaius idi. O bakimdan bu örnek dogruydu. Oysa Ivan Ilyiç, ne Gaius idi ne de soyuttu. O, her zaman herkesten farkli bir varlik olmustu. Annesi babasiyla, kardesleri Mitya ve Volodya’yla, oyuncaklariyla, arabacisi ve dadisiyla küçük Vanya idi o; sonra çocuklugunun ve ilk gençlik yillarinin tüm sevinçleri, hüzünleri ve heyecanlari arasinda da Vanya olmustu. Gaius, Vanya’nin o çok sevdigi deri topunun kokusunu bilebilir miydi?