Yeni Sağ Radikalizmin Veçheleri Ve Geçmişin İşlenmesi Ne Demektir

“Sag radikalizmin burada bahsettigim hilelerini kati bir sekilde belirlemek, her birini sözünü hiç esirgemeden adlandirmak, eksiksiz betimlemek, her birinin içerimlerini iyice tarif etmek ve böylece kitlelere bu hilelere karsi bagisiklik kazandirmak için çaba göstermek gerekir. Çünkü nihayetinde hiç kimse aptalin teki olmak istemez. Ve bütün bunlarin nihayetinde devasa bir psikolojik istismar teknigi, devasa bir psikolojik kaziklama oldugu da açikça gösterilmelidir.”

Adorno’nun bu sözleri 1967 yilina ait. “Yeni Sag Radikalizmin Veçheleri” baslikli konferans metninden. Bu kitaba, yakindan ilgili daha erken bir konferansini, 1954 tarihli “Geçmisin Islenmesi Ne Demektir?” metnini de ekledik. Bu iki yazisinda Adorno savas sonrasi dönemde demokratik ortak temsil ile sermayenin yogunlasma egilimi arasindaki yapisal karsitligin devam ettigini, bu nedenle milliyetçi ve fasist hareketlerin sürdügünü vurgular, onlardan “kendi kavramsal içeriginin hakkini bugüne kadar tam anlamiyla verememis bir demokrasinin yara izleri” olarak söz ederek, radikal sag propagandanin basvurdugu hileleri ve yenilginin toplumda yol açtigi narsisist incinmenin izlerini ele alir.

Bu hikâyedeki hersey tekinsiz biçimde tanidiktir. Uzun yillar önce ve Alman deneyimi üzerine yapilmis bu konusmalarin günümüz için ve sadece Türkiye gibi demokrasi olmayan ülkeler için degil, Avrupa ülkeleri ve ABD için de geçerli olmasinda, evet, çok ürkütücü bir yan var — ama diger yandan bu genellik fasizmin süregiden dünya düzeninin bir ürünü oldugunu da açikça gösteriyor.