Siyah Öfke

Ortalama tarih bilgisine sahip pek çok insan, Roma Imparatorlugu'na karsi Spartaküs önderliginde M.Ö. 74-71 yillarinda baskaldiran Romali kölelerin isyanindan haberdardir. Ama pek çok tarihçi, Asagi Mezopotamya'nin batakliklari içinde çalistirilan zenci kölelerin M.S. 869-883 yillari arasinda Abbasilere karsi isyaninin ismini bile duymamistir. Basrali büyük toprak sahipleri tarafindan batakligin ortasindaki güherçile ocaklarinda sekerkamisi ve pirinç tarlalarinda çalistirilmak için Dogu Afrika'dan (Zengibar, Mozambik, Mogadisu, Nubya ve Madagaskar) getirilen zenci köleler, 5000-10000 kisilik gruplar halinde çok agir sartlar altinda çalistiriliyorlardi.

Hz. Ali soyundan oldugunu iddia eden Ali b. Muhammed adinda bir kisi bu kölelere özgürlük ve efendilerinin topraklarini vaat ederek onlarin 869 yilinda Basra yakinlarindaki bataklik bölgede isyan etmelerini saglamistir. Isyana katilan toplam köle sayisi 300 bin civarindaydi. Isyancilar, büyük bir zenginlik içinde yasayan Basra, Übülle, Sîraf, Ehfaz ve Abbadan gibi sehirleri tahrip edip binlerce kisiyi kiliçtan geçirdiler. Firat ve Dicle'den açilan balta girmemis ormanlarin ve sazliklarla kapli batakligin ortasina kurduklari "Muhtâra" adli baskentlerinden gönderdikleri ordularla Abbasi ordularini pek çok defa bozguna ugrattilar. Hatta baskent Bagdat yakinlarina kadar ilerlediler. Basra, Übülle, Ehvaz'i 15 yil boyunca ellerinde tuttular, buralardan vergi toplayip bu bölgelere idareciler atadilar.

Zorlu bir mücadeleden sonra isyanin merkezi "Muhtâra" ele geçirilerek komutanlar esir edilmis ve Zenci lideri Ali b. Muhammed de öldürülmüstü. Isyanin bilançosu gerçektende çok agirdi. Ölen insan sayisini bazi tarihçiler 500 bin ile 2,5 milyon olarak tahmin etmektedirler. Isyanin mali ve askeri agirligi Abbasileri parçalamis, güneydeki ticaret ve tarim zengini sehirler bir daha eski ihtisamini kazanamamistir. Bu siddet ortami Karmatîleri ve Ismailileri tetiklemistir.