Şiiliğin Kamu Hukuku Anlayışı

Bu çalisma üç bölümden olusmaktadir. Birinci bölümde sii dünyasinda geçmisten günümüze kadar sii fakihler ve düsünürlerin devlet teorilerini ele alarak siiligin kamu hukukunun belli noktalari açiklanmaga çalisilmistir. Bu bölümde siiligin devlet teorileri ile diger devlet teorilerinin benzerlikleri ve farkliliklari kiyaslanarak çalisilmistir. Bununla birlikte bu bölümde siilikte gücün kaynagi ve mesruiyetinin temelleri belirtilmeye çalisilmistir. Bu bölümde teorilerin ve görüslerin toplumdan ve zamanin kosullarindan nasil etkilendigi açiklanmistir. Ayni zamanda din ve siyasetin iliski si siilik açisindan belirtilmis ve ondan çikan farkli sonuçlar degerlendirilmistir. Devaminda velayet meselesi derin ve farkli bir sekilde her teorinin içinde tartisilmistir. Bu bölümde düsüncelerin bati kaynakli sistemlerin (Örnegin cumhuriyet sistemin) içerisinde nasil ele alindigi degerlendirilmis ve bu mevzunun nasil siirlestirildigi açiklanmistir. Dünyada yasayan (Iranli, Lübnanli ve Irakli) sii fakihlerin düsünceleri ortaya çikis tarihleri dikkate alinarak siralanip degerlendirilmistir. Bu kitabin ikinci ve üçüncü bölümünde sii kamu hukuku dikkate alinarak sii toplumunda var olan kisilerin haklari ve ödevleri belirtilmege çalisilmistir. Bu esnada siilikte kamu ahlaki, kamu yarari, kamuoyu, kamu alani, temel haklar ve özgürlükler vs. konular yoruma baglanmistir. Bu bölümlerde konulara örnek göstermek amaciyla ve konunun rahat anlasilmasi için Iran toplumundan, hukukundan ve siyasetinden bazi örnekler incelenmistir. Çünkü sii dünyasinda Iran Islam Cumhuriyeti ilk kez sii düsünceleri dogrultusunda sii devleti olarak kurulmustur. Çalismamizi okurken dipnotlari da dikkate almanizi önemle rica ediyoruz. Çünkü bazi konularin ve kavramlarin Arapça-Farsça kökenli olmasi sebebiyle, Türkçede de onlara farkli anlam atfedilmesi ve ya karsiliginin tam olarak bulunmamasi nedeniyle, dipnotlarin yararli olacagi kanaatindeyiz. Bu eserde seriattan, fikihtan, fikhî usul ilminden vb. yerlerden farkli terminolojilerin ele alinmasi ve farkli doktrinin degisik düsünceleri ve içtihadi; yazmayi, okumayi ve anlamayi oldukça zorlastirmistir. Siiligin olusumu ve tarihi, fakihlerin düsünceleri, sii siyasal tarihi, usul ilminin tartismalari, fikhin terminolojileri vb. konular hepsi iç içe ve birbirine baglidir ve her biri ile ilgili çesitli kaynaklar bulunmaktadir. Bu eserde gerekli gözüken konularda eksiklikler dipnotlarda açiklanmistir. Ama bunu bildirmemiz de yarar var, bazi konular sadece bir dipnot ve bir açiklamayla anlasilmayacak ve onu gidermek için asil kaynaklarin tüketilmesi gerekecektir. Sii hukuku, Roma hukuku veya bati kaynakli okullardan çikan hukuklardan farklidir. Sii hukuku diger Islam mezheplerinden kaynaklanan hukuklardan bile farklidir. Sii hukuku Iran Islam Cumhuriyeti’ nin Hukuku anlamina gelmemektedir. Çünkü siilik Iran’la sinirli olan bir mezhep degildir. Bu hukuk kendine özgü sisteme, içerige ve usule sahiptir. Bu eserde Iran Islam Cumhuriyeti Hukuku ve anayasasi vs. açiklanmamaktadir. Ayrica bu hukuku açikladigimizda yazim planin bile sii esaslari dogrultusunda düzenlendigimiz görülecektir.