İlk Müslüman Türk Devletleri

Hazret-i Ebû Bekir’den (r.a.) sonra halife seçilen Hazret-i Ömer (r.a.) devrinde de fetihler hizla devam etti. Irak ve Iran cephesinde Halid b. Velid (r.a.), sonra da Müsennâ b. Hârise (r.a.) kumandasindaki Islâm ordusunun pes pese kazandigi zaferler sonunda, Iran yikilma safhasina girdi. Nihâvend savasini müteakip Türkler ile Müslümanlar (Araplar) arasinda ilk temaslar basladi (642). Müslümanlar, Horasan’da bilhassa Mâverâünnehir ve Kafkaslar’da Türkler ile karsi karsiya geldiler.

Emevîler Devrinde Türklerle Müslümanlar arasindaki mücadeleler bütün hiziyla devam etti. Hilâfetin Abbasi Hanedani’na geçmesiyle hemen bütün cephelerde oldugu gibi Türkler ile yapilan mücadeleler de hizini kaybetti veya tamamen durdu. 751 yilinda meydana gelen Talas savasi Türk-Müslüman münasebetlerinde bir dönüm noktasi oldu. Bundan sonra yillarca devam eden savaslar yerini sulh devresine terk etti. Türklerin Müslüman olmalari, Türk ve Islâm tarihinde oldugu kadar dünya tarihi açisindan da büyük bir hadise teskil eder.

Eserimizin birinci bölümünde Abbasî Devleti sinirlari içinde yer alip bu devlete ismen bagli yari müstakil Türk hânedanlari olan Misir’da Tolunogullari ve Ihsîdîleri; Azerbaycan’da Sâcogullari’ni; ikinci bölümde ise Abbasî Devleti sinirlari disinda ve tamamen müstakil birer devlet olan Idil (Volga) Bulgarlari’ni, Karahanlilar’i, Sâmânîler’i ve Gazneliler Devleti’ni ele aldik.