Serveti Fünun Dönemi Roman Okumaları

Tanzimat Fermani ile yeni bir sürece giren Osmanli Devleti; siyasi, ekonomik, sosyal alanlarda, daha önce ilk adimlarini attigi birçok yenilige hiz kazandirir. Devletin resmî kademelerindeki formel degisiklik, vatandaslarini/bireylerini de tutum ve davranislari baglaminda etkiler. Avrupa’ya giderek egitim alan, yenilesme döneminde açilan okullarda yetisen yeni nesil, yüzü önce memlekete sonra dünyaya dönük eylemlerde bulunurlar; devletin parçalanmasini engellemek, yeni bir yönetim seklini ülkelerine getirmek; esitlik, hürriyet, adalet kavramlarini Bati’nin terminolojik söylemiyle uygulamak için mücadele ederler.

Edebî sahada Sinasi, Namik Kemal, Ziya Pasa, Recaizade Mahmut Ekrem, Samipasazade Sezai, Abdülhak Hamit Tarhan, Ahmet Mithat Efendi ve Mizanci Murat’in katkilariyla baslayan yenilesme, Ahmet Ihsan Tokgöz’ün çikardigi Servet-i Fünûn dergisi etrafinda bir araya gelen Halit Ziya Usakligil, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit Yalçin, Safveti Ziya gibi yazarlar tarafindan da sürdürülür. Sanatkârlar Bati edebiyatindan etkilenimlerinin, dönemin siyasi durumunun, aldiklari egitimin, yetisme biçimlerinin etkisi ile bireysel, duygusal yönelimlerin ve tabiata siginma teminin sikça görüldügü, toplumsal meselelerin sembolik bir dille aktarildigi, olay örgüsüne dayali metinlerden ziyade bireyin iç dünyasina önem verilen ve roman kisilerinin yasadiklari varolussal bunalimlar, travmalar eksenli karakter çözümleyici metinler kurgularlar. Eserlerde sosyal hayatta, mimaride, kullanilan esyalarda, yasanilan mekânlarda, karakterlerin okudugu kitaplarda Batililasma çabalarinin izleri görülür.

Servet-i Fünûn dönemi sosyal ve siyasal arka plani yenilesme hareketi olan bir edebî anlayistir. Avrupa’da egitim gören devrin siki/bunalimli atmosferinin etkisi altinda apolitik bir tavir takinan aydinlar kültürel degisimleri biçemsel ve biçimsel dönüsümlerle edebiyata tasirlar. Ask, ölüm, kaçis, arayis, yabancilasma, yozlasma izlekleri çevresinde kurgulanan anlatilarda estetik bir kaygiyla yeniden metin üretme zevkine dönük atilimlar gerçeklestirilir.