Türklerin Yazılı Kültürü Ve Edebiyatı

Toderini hem Avrupa'da yazilmis Türk tarihi, edebiyati ve kültürüne ait kitaplari elde etmis hem de Istanbul'da kitapçilarda/sahaflarda buldugu Farsça, Arapça el yazmalarini, Istanbul'da basilmis Türkçe eserleri satin almis ve onlari incelemistir. Ayrica yazarin Istanbul'daki kütüphanelerde de çalistigi eserdeki ifadelerinden anlasilmaktadir.

Türklerin 18. yüzyildaki kültür ve edebiyat dünyasinin hem medreseleri, kütüphaneleri, matbaasi ve bastiklari kitaplari ile yarattiklari maddi kültür degerlerini hem de Istanbul ve Istanbul disindaki medreselerde, diger sosyal çevrelerde ve sarayda çesitli bilim, müzik, sanat ve felsefeye dair ögretilerle olusan zihinsel, ruhsal, insanî degerlerini bir bütün hâlinde Toderini'nin eserinde bulmak mümkündür. Eserde ayni zamanda Istanbul'daki sosyal ve ferdî yasantilar, hayat tarzlari hakkinda da bilgi edinilebilir. Çünkü Toderini sadece Istanbul'daki medreseleri, kütüphaneleri, matbaayi ve onlarla iliskili tarihî olaylari anlatmamis, kendi yasantilarini, tanistigi yerli ve yabanci kisileri, onlarla kurdugu iliskileri, kendi merak alanlarini da anlatan âdetâ bir hatira kitabi da kaleme almistir. Iste bu yüzden Toderini renkli anlatimlarla, hayattan alinmis çesitli kesintilerle, enteresan gözlemlerle dolu bir eser meydana getirmistir. Eser, mütercim Mehmet Serdar Bekar'in emegi ile akici, saydam ve kolay anlasilir bir üslûba sahiptir. Ayrica Toderini samimi bir üslûp kullanmis, düsündügünü açikça ifade etmekten çekinmemis ve objektif bir gözlemci olarak Türklerin örf ve âdetlerini, zihinsel yapilarini, hayat tarzlarini tespit etmistir. Türkleri övmüs olmasina ragmen Toderini zaman zaman onlari tenkit eden objektif tespitler de yapmistir.

Gönül Tekin