Kazan Bulgar Ve Tatar Tarihi

19. yüzyilla birlikte dünyada milliyetçilik akimlarinin ortaya çikmasi Islam tarih yazim anlayisinda degisikliklige neden olmustu. Bunun sonucunda da Türk milletinin tarihini anlatan eserler ortaya çikmaya baslamisti. Kazanli âlim Murad Remzi bu baglamda Türk milletinin tarihini anlatan eserini kaleme almisti. Muasiri olan Osmanli cografyasinda yetismis Tahirü’l-Mevlevi de, Türkiye Cumhuriyetinin ilk yillarindan itibaren bir devlet politikasi haline gelen ‘Türkçülük’ anlayisinin etkisinin yaninda kendi ifadesiyle Türk tarihini anlatan bir eser arayisinda Kazanli âlim Murad Remzi’nin Telfîkü’l-ahbâr ve Telkîhü’l-âsâr fî Vakayi?i Kazan ve Bulgar ve Mülûki’t-Tatar adli eserini bulmus ve bu eseri tercüme etmisti.

Türklerin kökeni, yasadiklari cografya, hangi kabilelere ayrildiklari, ahlaki özellikleri, âdetleri, dinî inanislari, maarifleri, önemli ilmî sahsiyetleri, Çin ile mücadeleleri, Tatarlar ve Mogollarin ortaya çikisi, Oguz Han, Ergenekon efsanesi, Cengiz Han’in kökeni hakkinda bilgi veren Alankoa efsanesi ile Cengiz Han’in dünyayi ele geçirmesi, Islam cografyasina saldirmasi ve harap etmesinin nedenleri ve Cengiz Han’in topraklarini çocuklarina paylastirmasi konularinda bilgi verilmistir. Ayrica Batu Han’in Rus topraklarini ele geçirmesi, Rus Knezleri (Bey) ile iliskileri, Batu Han ve Güyük Kaan ile daha sonra da Berke Han ve Hülagû arasindaki ihtilaf ve çatismaya neden olan olaylari, Berke Han’in müslüman olmasinda önemli rolü olan Seyh Baharzi’nin biyorafisine yer verilmistir. Bütün bu bilgiler Türk tarihinin önemli kaynaklarindan yola çikilarak degerlendirilmis, yeri geldiginde elestirilerek eserde yer almistir.

Cumhuriyet’in kurulusundan kisa bir süre sonra, Türkçülük fikirlerinin çok güçlü oldugu bir dönemde, Tahirü’l-Mevlevi tarafindan tercüme edilen Kazan, Bulgar ve Tatar Târîhi ve devami mahiyetindeki Defter 1 ve Defter 2 adli eserler, Türk tarihine dair eserlerin az oldugu bir zaman diliminde yazilmistir. Haliyle bu eserlerin Latinizesini okuyucuya sunmak, sadece bu açidan bile önem arz etmektedir.