Hızır Yahut Hızır İlyas Kültü

Islam toplumlarinda Hizir oldukça yaygin, köklü ve etkili bir külttür. Öyle ki tarih boyunca çesitli kültür ve inançlarda, insanlar tarafindan bu ölçüde anilan ve kültürel uygulamalara bu kadar islemis bir kisilige çok az rastlanir. Halk inançlarinda ab-i hayattan içerek ölümsüzlük mertebesine erisen Hizir, bütün ümit ve çarelerin tükendigi durumlarda yardima çagirilan ve çagirildiginda mutlaka gelecegine inanilan semavi bir kurtaricidir.
Kul sikismayinca Hizir yetismez benzeri deyisler bu inanisin bir ifadesidir. Bu kurtarici farkli kültürlerde farkli isimlerle anilir, ancak Türk inançlarinda en çok Hizir, Ilyas ya da iki karakterin özelliklerini kendinde birlestirmis sekilde Hizir-Ilyas olarak geçer. Hidrellez ve Hizir Nebî gibi özel günler onun için kutlanir; sifa, bereket ve bolluk ondan talep edilir. Peygamberlere bile lütfedilmemis ölümsüzlük mertebesine sahip olmasi, Hizir’in inanislardaki kudretine dair bir ipucudur.
Ahmet Yasar Ocak’in elinizdeki kitabi bize bu konuya dair en kapsamli arastirmalardan birini sunuyor. Kitapta Türk-Islam inançlarinda Hizir veya Hizir-Ilyas kültünün ilahiyat, tasavvuf, folklor ve edebiyat kaynaklarina dayanan genel bir tahlilini bulacaksiniz.

Hemi Ilyas hemi Hizir
Hemi padisah hemi vezir
Nere baksan anda hazir
Safâ geldin Hizir-Ilyas