Duygu Estetiği

Siir, edebiyat ürünleri arasinda kendine özgü bir alana sahiptir. Sanatsal bir amaç ve estetik bir karakter barindirmasi bakimindan fayda gözetmeye dönük edebiyatin diger düsünce mahsullerinden ayrilir. Zira siir, gerek anlatma ötesi unsurlar tasimasi ve gerekse gösterilen özel bir çaba sonucu olusan estetik bir dil ve söyleyis biçimiyle duygu degeri kazanmasi sonucu insa edilen sanatsal bir yapiya sahiptir. Estetik siirin temel karakteri, duyulara dayanir. Siirde biçimi olusturan ses, görsellik, sözdizimsel düzen, bütünlük ve ahengin yaninda ileti vasitasi olarak görevlendirilen göstergeler, bir sarmal hâlinde yer alir. Siirin gücü, sairin dilsel yaraticiligiyla dogru orantilidir. Zira siirin ilk ve en önemli malzemesi kelimedir. Amaç, okuyucu veya dinleyici hedef kitlesinin iç dünyasinda haz verecek güzel duygular uyandirmak; begenide sarsici etkiler olusturmak; bunun için gerekli hayallere yaslanan çagrisimlarla daha kuvvetli ve hislendirmede daha etkin bir anlatima ulasmaktir.

Duygu ve düsünce, sanatkârin edebî mahsullere yansittigi iki temel insanî degerdir. Siir, biri kalp/gönül merkezli, digeri de akil/zihin eksenli olan duygu ve düsünce karsitliginin sentezidir. Sanatçi, eserini olustururken okura etki eden içerigi ya duygusal ve lirik, ya da ögretici / düsünsel / felsefî olmak üzere iki farkli egilim gösterebilir. Siir sanatinda duygu, düsünceyi gölgede birakacak sekilde hâkimiyeti ele alirken temelde estetige yaslanir. "Estetik", esasen "sanat"la, "güzel" olanla ilgili bir kavramdir; yüksek düzeyde begeni kazandiran ilgi çekici görünüm ile birlikte diger duyu organlarinin isleviyle ilgilenen felsefe alanina girer. Sanatin hedefinde güzellik, güzelligin hedefinde de his ve heyecan olusturmak vardir. Buna göre sanat, ayni zamanda bir duygu estetigidir. Siirde islenen tema ne olursa olsun, önemli olan okurda uyandirilan begeni, haz, zevk, kisacasi estetik duygudur. Siir sanati, söz konusu duyguyu olusturmada diger edebî yazi türlerine nispetle daha etkin bir alandir.

Kemal EROL’un Duygu Estetigi adini tasiyan bu eseri, Yenilesme Devri Türk Siirinde duygu-düsünce diyalektigini belirlerken siirin fikirden çok duygu cephesine odaklanmistir. Eserde iyimserlik ya da nikbinlik felsefesiyle açiklanabilen optimist duygular ile bunun ziddi ‘kötümserlik’ ya da ‘bedbinlik felsefesi’ olarak pesimist duygulari yansitan örnek siirlere yer verilmistir. Kitap, genelde yansittigi duygu cephesi bakimindan siiri her kesimden okuyucuya sevdirecek; özelde de arastirmacilara siir incelemelerinde isik tutacaktir.