Müşterek

Müsterekler, hem özel mülkiyetten hem de kamu mülkiyetinden bagimsiz, insanlarin kullanimina açik ve onlarin sorumlulugu altindaki kimi dogal varliklara, bilgi ve iliskilere verilen addir. 19. Yüzyilda özel mülkiyetin yayginlasmasindan evvel çok genis bir cografyada geçerli olan bu müsterekler (commons) modeli, 1970'li yillarda Nobel ödüllü iktisatçi Elinor Ostrom tarafindan güncellenerek yeni tartismalara yol açmisti.

Müsterek, dünyanin farkli yerlerinde dogal kaynaklarin, mekânlarin, kamu hizmetlerinin, bilgi ve iletisim aglarinin küçük bir azinlik tarafindan ele geçirilmesini elestiren hareketlerin ortak talebine deginiyor. Müstereklerin piyasa ve devlet tarafindan ele geçirilmesine karsi çikan antikapitalistleri ve politik ekoloji hareketlerini birlestiren, dogal kaynaklarin ve bilgi aglarinin kolektif yönetimine dair arastirma ve mücadeleleri bir araya getiren, siyasi partilerin ve temsil mekanizmalarinin yerini alma iddiasindaki yeni demokratik güçleri etrafinda toplayan politik bir ilke olarak görülüyor.

Yazarlara göre müsterek, insanlarin özüne veya seylerin dogasina degil, insanlarin etkinligine baglidir: Bir seyin müsterek kullanima ayrilmasini saglayacak olan, baglayici kurallari üretebilecek olan, ancak insanlarin müstereklestirme etkinligidir. Bu anlamda müsterek, toplumun kendi kendisini kurmasina yönelik bir çagridir.

Türkiye'de 2012 yilinda yayinlanan Dünyanin Yeni Akli eserinde neoliberal akli ve pratikleri elestiren Dardot ve Laval, bu eserlerinde müsterekler temasini, yalnizca birtakim varliklarin bir özelligi olarak degil, 21. yüzyildaki alternatif politikalarin temel ilkesi olarak düsünmeyi öneriyor. Yalnizca Fransa'da degil, dünya çapinda genis ilgi uyandiran bu siyaset felsefesi çalismasi, müsterekler tartismasinin tarihine ve güncelligine dair temel bir katki sunuyor.